Mật Mã Do Thái

MẬT MÃ 5: Mọi ngôi nhà nên được đánh dấu bằng lời Chúa

Nghe đây, hỡi Israel! Ðức Chúa, Thiên Chúa chúng ta, là Ðức Chúa duy nhất. Hãy yêu mến Ðức Chúa, Thiên Chúa của anh (em), hết lòng hết dạ, hết sức anh (em). Những lời này tôi truyền cho anh (em) hôm nay, anh (em) phải ghi tạc vào lòng. Anh (em) phải lặp lại những lời ấy cho con cái, phải nói lại cho chúng, lúc ngồi trong nhà cũng như lúc đi đường, khi đi ngủ cũng như khi thức dậy, phải buộc những lời ấy vào tay làm dấu, mang trên trán làm phù hiệu, phải viết lên khung cửa nhà anh (em), và lên cửa thành của anh (em).

– Đnl 6,4-9

Có lần, tôi cùng với 119 người Mỹ đi trên ba chiếc xe buýt để du lịch băng qua sông Jordan trên cầu Allenby, biên giới giữa Jordan và Israel. Ngay khi đặt chân đến miền đất Israel, tôi đã đắm chìm vào cảm xúc trong hàng tiếng đồng hồ, cực điểm là khi chúng tôi đến Tiberias để ngủ qua đêm. Tại khách sạn, khi đứng bên ngoài cửa phòng mình, tôi đã thấy một vật rất lạ được treo phía bên phải trên khung của cánh cửa. Đó là một vật kim loại hình chữ nhật được gắn cố định, dài khoảng hơn 10 cm. Sau đó tôi phát hiện ra rằng đồ vật tôn giáo này được gắn vào khung cửa bên ngoài nhà của người Do Thái và bên ngoài phòng các khách sạn của người Do Thái ở Israel. Vật thần bí này được gọi là mezuzah.

Sau khi tìm hiểu và biết được ý nghĩa của mezuzah, tôi đã đem treo nó trước khung cửa nhà mình. Hộp mezuzah được phát triển từ mệnh lệnh dành cho người Do Thái là phải đặt lời Chúa trên cổng của gia đình họ. Hướng dẫn này đã được dân Israel tuân theo khi họ ở trong ngôi nhà của mình trên Miền Đất Hứa, điều này chúng ta đã đọc trong sách Đệ nhị luật chương 6 câu 4 đến 9.

Làm thế nào một người “gắn chặt” lời Chúa trên tay mà có thể viết nó trên cổng và thành cửa nhà họ khi mắt của họ đang bịt kín? Từ những điều răn, một vài phong tục của Do Thái đã xuất hiện. Đầu tiên là tạo ra tefillin (hộp da chứa kinh Do Thái) cũng được gọi là phylactery. Đây là một chiếc hộp nhỏ màu đen hình vuông có một dây da dài. Hộp da này có 4 ngăn chứa 4 đoạn Kinh Thánh khác nhau: sách Đệ Nhị Luật chương 6 câu 4-9, sách Đệ nhị luật chương 11 câu 13-21, Xuất hành chương 13 câu 1-10 và Xuất hành chương 13 câu 11-16. Mỗi đoạn Kinh Thánh này đều được viết bằng cách sao chép lên giấy da nhỏ (Kosher) bằng một loại mực rất đặc biệt. Một hộp được gắn vào bắp tay đặt ngang với tim và hộp còn lại đặt trên trán nhưng cao hơn với chân tóc. Sau đó, dây da được quấn xung quanh ngón tay, lòng bày tay, cổ tay và tay. Vì hộp tefillin được đặt trên bắp tay và trán, nên hai lời chúc lành sẽ được lặp lại. Vào thời của Chúa Giêsu, những người Do Thái có nguồn gốc Kinh Torah luôn mang theo những chiếc hộp kinh phylactery bên mình. Và cả Chúa Giêsu một người Do Thái cũng mang theo bên mình hộp kinh phylactery. Tuy nhiên, Người đã khiển trách những người Pha-ri-sêu vì họ đã tăng kích thước những chiếc hộp để làm cho thiên hạ thấy sự xuất hiện của họ nhiều tinh thần hơn những người khác và trông như những người đàn ông thực sự (Mt 23,5). Ở Do Thái, hầu hết những thanh niên sẽ bắt đầu đeo hộp kinh trước sinh nhật thứ 13 của họ.

Món đồ thứ 2 được tạo ra từ sách Đệ Nhị Luật chương 6 câu 4-9 là chiếc mezuzah. Một chiếc mezuzah thực sự sẽ chứa những lời của đức tin Do Thái (shema) (Đnl 6,4-9) và một đoạn từ sách Đệ nhị luật chương 11 câu 13-21 sẽ được viết trên một miếng giấy da từ các loại động vật như bò hoặc dê do một người chuyên sao chép Kinh Thánh viết. Tên của Thiên Chúa sẽ được viết vào mặt sau của giấy da; miếng giấy sẽ được cuộn lại và đặt vào trong chiếc hộp mezuzah.

Hộp mezuzah được trang trí và làm từ nhiều nguyên liệu khác nhau như gốm, đá, đồng, bạc, kính, gỗ, và thậm chí là cả thiếc. Những thiết kế cho chiếc hộp luôn luôn thay đổi và những thiết kế đó không có ý nghĩa tâm linh, ý nghĩa tâm linh thực sự của mezuzah lại nằm trong miếng giấy da bên trong chiếc hộp. Hầu hết bề mặt ngoài của mezuzah đều có ký tự Do Thái shin – đây là ký tự thứ 21 trong bảng chữ cái Do Thái đại diện cho ký tự đầu tiên trong tên của Thiên Chúa Shaddai. Tên Shaddai là tên được xem như đồng nghĩa với “Người bảo vệ cánh cửa Israel”. Ngoài ra, người ta cũng thiết kế chiếc hộp để bảo vệ miếng giấy da khỏi sự tác động của yếu tố thời tiết hay các yếu tố bên ngoài có thể làm ảnh hưởng đến mực trên giấy da.

Trong tiếng Hebrew, mezuzah dùng để ám chỉ thanh dọc của khung cửa. Nhiều người cho biết mục đích của mezuzah là để nhắc nhở người Do Thái về máu chiên khi bôi trên khung cửa để ngăn chặn ma quỷ vào nhà và làm hại đứa con đầu lòng. Tuy nhiên, lý thuyết này chỉ là một ý kiến và không dựa trên sự hiểu biết của học giả Do Thái về mục đích của mezuzah.

Một số người Do Thái cũng xem đây như là một sự huyền bí và họ có xu hướng xem mezuzah như một loại bùa được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà khỏi ma quỷ, dĩ nhiên điều này không phải ý nghĩa ban đầu của mezuzah. Mezuzah được xem như vật nhắc nhở những người sống trong ngôi nhà rằng ngôi nhà này đã được dâng cho Chúa và những người trong nhà phải cam kết sống và tuân theo lời Chúa. Mezuzah cũng được xem là vật để nhắc nhở Thiên Chúa bảo hộ cho ngôi nhà. Trong Kinh Talmud dạy rằng mezuzah thực sự có thể mang đến một cuộc sống trường thọ và bảo vệ lâu dài cho ngôi nhà đó. Một câu chuyện trong Talmud kể về một vị vua tặng kim cương cho một giáo trưởng Do Thái như một món quà; trái lại vị giáo trưởng này đã tặng lại cho vị vua một chiếc mezuzah, điều này dường như đã xúc phạm đến đức vua. Và vị giáo trưởng đã nói với đức vua: “Với món quà Ngài tặng tôi, tôi sẽ phải thuê nhiều vệ sĩ để bảo vệ ngôi nhà của mình, nhưng món quà của tôi thì sẽ bảo vệ cho ngôi nhà của Ngài”.

Treo mezuzah

Trong công việc viết và chuẩn bị giấy da linh thiêng cũng có những điều luật rất nghiêm khắc để hướng dẫn người sao chép, vì vậy cũng có những hướng dẫn nghiêm ngặt về cách treo, đóng mezuzah và mọi người nên cầu nguyện như thế nào.

Đầu tiên, mezuzah nên được gắn lên phía bên phải của cánh cửa theo hướng bạn đi vào trong căn phòng. Trong các ngôi nhà Do Thái, mọi cánh cửa đều có một chiếc mezuzah trừ phòng tắm hoặc nếu không thì cánh cửa phải được bịt kín bằng ván. Chiếc hộp mezuzah phải được đặt ở vị trí đặt cao hơn vai và dưới rầm đỡ của cửa. Những người Do Thái gốc Đức và Bắc Âu đặt mezuzah ở góc nhỏ có đỉnh đối diện với cánh cửa. Còn theo phong tục của người Do Thái gốc Tây Ban Nha thì sẽ đặt mezuzah ở góc đối đỉnh.

Ngoài ra cũng có một phong tục là trước khi bước vào nhà, họ sẽ hôn lên tay phải và chạm vào mezuzah. Mezuzah nhắc nhở mọi người khi vào nhà là phải giữ lời Chúa ngay cả lúc ngồi trong nhà cũng như lúc đi đường, khi đi ngủ cũng như khi thức dậy.

Cầu nguyện

Như một lời ghi nhớ cá nhân, mỗi khi tôi về nhà hay ra ngoài tôi đều đi ngang qua mezuzah. Nó như một vật nhắc nhở tôi rằng gia đình và ngôi nhà thân yêu của tôi đã được dâng cho Chúa. Khi tôi trở về nhà vào buổi tối, tôi nhìn thấy mezuzah. Nó như nhắc nhở tôi rằng ngôi nhà của chúng tôi là nơi cư ngụ của Thiên Chúa và tất cả những gì tôi làm phải tôn vinh Người, xây dựng mô hình trung thực trong gia đình và dạy cho con cái về Kinh Thánh. Vì vậy, với tôi mezuzah chính là một bằng chứng – nó chính là vật nhắc nhở mỗi ngày về giao ước của Thiên Chúa với gia đình tôi và nơi cư ngụ của tôi.

Thông qua việc treo mezuzah, con người đang đánh dấu ngôi nhà của họ bằng lời Chúa. Một thời gian sau khi chúng tôi kết hôn, chúng tôi đã mua một ngôi nhà. Thật là buồn cười khi tôi tìm thấy một vài miếng dán trong nhà có câu Kinh Thánh được viết ở trên và dán trên khung cửa vào nhà chúng tôi. Vào thời gian đó, chúng tôi thường xa nhà đến khoảng 11 tuần. Sau đó vài năm, lúc tôi đang làm việc và vẽ dưới tầng hầm, tôi đã xé bỏ những miếng dán, tôi chợt nghĩ: “Những miếng dán này sẽ chẳng bảo vệ gì cho ngôi nhà mình”. Tuần sau đó, nhà của chúng tôi đã bị đột nhập qua những cánh cửa có miếng dán bị xé.

Tôi thực sự cảm thấy như mình đã học được một bài học để đời. Chúng không chỉ là những miếng dán bình thường – dòng chữ được in trên những miếng dán chính là giao ước của Thiên Chúa về việc bảo vệ ngôi nhà. Miếng dán nhỏ dĩ nhiên chẳng bao giờ ngăn được trộm cả. Nhưng nếu Thiên Chúa nhìn thấy điều đó xảy ra, tôi tin lời hứa của Người được đặt trong lời Chúa trên ngôi nhà của tôi, thì Người sẽ kích động và sử dụng sự giúp đỡ siêu nhiên để bảo vệ tài sản của ngôi nhà. Thực tế, những tên trộm đã đánh cắp một số vật trong gia đình nhưng rất may chiếc máy tính Apple mới mua của tôi chứa danh sách liên lạc của các mục sư đã không bị đánh cắp. Tôi nhớ lại cái đêm khi nhóm bạn đã đặt máy tính lên tay và dâng nó cho công việc của Thiên Chúa. Có lẽ vì vậy mà bọn trộm đã không thể đánh cắp được chiếc máy tính.

Rõ ràng, chúng ta không cần những câu Kinh Thánh trên miếng dán được gắn trên tường để bảo vệ, vì một lời cầu nguyện chân thành sẽ tạo ra hàng rào bảo vệ vững chắc. Mặc dù vậy nhưng mezuzah vẫn là một công cụ hữu hình của niềm tin đánh dấu ngôi nhà của bạn cho Chúa.