CHUYỂN ĐỘNG CƠ THỂ
Những bí ẩn của tình yêu lớn lên trong tâm hồn,
Nhưng cơ thể mới là cuốn sách của người.
• JOHN DONNE (1572-1631)
Ai cũng đều có một câu chuyện để kể. Mỗi cơ thể cũng vậy, và câu chuyện do cơ thể con người kể lại được xếp loại XXX.
Giống như bất cứ mô tả chuẩn mực nào về thời tiền sử, mô tả của chúng ta dựa vào hai mẫu bằng chứng: bằng chứng vật chất cụ thể và bằng chứng gián tiếp. Chúng tôi đã nhắm tới khá nhiều bằng chứng gián tiếp. Còn về bằng chứng vật chất cụ thể, như lời bài hát trong đó có câu, “Có đi lên ắt có lúc đi xuống”, nhưng không may cho các nhà khảo cổ học và những ai trong chúng ta dựa vào phát hiện của họ, những gì đi xuống hiếm khi đi lên được trở lại. Và ngay cả khi có đi lên lại chăng nữa thì hành vi giao tiếp cũng khó được phản ánh trong các mẩu xương, đá lửa và đồ gốm – các mảnh vỡ chỉ đại diện cho một phần những gì từng tồn tại.
Trong một hội thảo cách đây không lâu, đề tài nghiên cứu của chúng tôi được nói tới trong lúc ăn sáng. Khi biết chúng tôi đang nghiên cứu hành vi tính dục loài người, vị giáo sư ngồi đối diện cùng bàn với chúng tôi chế giễu: Thế các anh làm gì, nhắm mắt lại và mơ mộng à? Trong khi người ta không hề nên chế giễu khi miệng đang ngậm đầy bánh nướng thì ông ta lại làm vậy. Vì hành vi giao tiếp rõ ràng không để lại đồ tạo tác vật chất, bất cứ lý thuyết nào cũng đều chả mấy ý nghĩa ngoài việc “mơ mộng”.
Nhà cổ sinh vật học Stephen J. Gould là một trong những người đầu tiên chế giễu khái niệm tâm lý học tiến hóa, ông chất vấn “Làm thế nào mà chúng ta biết được một cách chi tiết các nhóm nhỏ săn bắt-hái lượm làm gì ở châu Phi cách đây hai triệu năm?”* Richard Potts, giám đốc Chương trình Nguồn gốc Loài người của Viện Smithsonian đồng ý, cảnh báo rằng: “Nhiều đặc trưng của hành vi con người sơ khai… rất khó tái tạo, vì không có sẵn bằng chứng vật chất phù hợp. Mô hình kết đôi và ngôn ngữ là những ví dụ rõ ràng… (chúng) không để lại dấu vết nào trong di tích hóa thạch”. Nhưng rồi ông nói thêm, cứ như hụt hơi, “Các vấn đề đời sống xã hội… có thể tiếp cận từ các nghiên cứu về môi trường cổ xưa, hoặc từ những khía cạnh cơ bản về giải phẫu học và hành vi có để lại bằng chứng vật chất.”
Những khía cạnh cơ bản về giải phẫu học và hành vi có để lại bằng chứng vật chất… Chúng ta có thể lượm lặt những thông tin đáng tin cậy về tình trạng đời sống xã hội cổ xưa – thậm chí là hành vi tình dục – từ giải phẫu học con người ngày nay được hay không?
Một từ thôi: được.
