Trò Chơi Ngôn Ngữ
Với việc học các âm của ngoại ngữ, bạn tiếp cận được các từ. Với việc học các từ, bạn tiếp cận được ngữ pháp. Và chỉ với một chút ít kiến thức về ngữ pháp, bạn có thể tiếp cận được phần còn lại của ngoại ngữ đã chọn.
Đây là trò chơi ngôn ngữ. Đó là thời điểm khi một ngôn ngữ mới mở ra trước mắt bạn, và bạn có thể chọn trò chơi và con đường riêng.
Ở một số mức độ, những con đường này rất đơn giản, thậm chí quá hiển nhiên: Để nâng cao vốn từ vựng, bạn cần phải học từ vựng; để học cách đọc, bạn cần phải đọc; để học cách nói chuyện, bạn cần nói chuyện. Nhưng có những cách tốt hơn và tệ hơn để đi trên những con đường này, và vì vậy chúng ta sẽ du lịch một vòng quanh tất cả các con đường. Chúng ta sẽ xem xét quá trình tùy biến và học từ vựng. Chúng ta sẽ bàn về cách tiếp cận cuốn sách đầu tiên và chương trình ti vi đầu tiên của bạn. Cuối cùng, chúng ta sẽ nói về các chiến lược để nói và nơi tìm người bản xứ.
Hãy lang thang trên các con đường này theo cách mà bạn muốn. Bạn có thể thích đọc tạp chí tiếng Pháp hoặc xem chương trình truyền hình Nga. Bạn có thể yêu vốn từ vựng của Trung Quốc, hoặc bạn có thể yêu một người bạn Ý mới. Đây là ngôn ngữ của bạn. Hãy mang nó theo tới bất cứ nơi nào.
ĐẶT MỤC TIÊU: VỐN TỪ VỰNG TÙY BIẾN CỦA BẠN
Nếu không biết mình đang đi đâu, bạn có lẽ sẽ dừng lại ở một nơi nào đó khác.
— Yogi Berra
Bạn nên học bao nhiêu từ? Bạn nên học những từ nào? Câu trả lời phụ thuộc vào bạn: Bạn muốn làm gì với ngoại ngữ?
Trở lại Chương 4 ở trên, chúng ta đã bàn về việc sử dụng danh sách tần suất để sắp xếp lại vốn từ vựng của mình. Tôi đã đưa cho bạn một danh sách 625 từ cơ bản để học, và chỉ cho bạn thấy làm thế nào để học chúng một cách nhanh chóng. Khi bạn kết hợp những từ đó với lượng ngữ pháp vừa đủ từ sách giáo khoa, bạn sẽ có tất cả mọi thứ cần thiết để làm chủ các phần từ vựng còn lại.
Hãy bắt đầu với 1.000 từ thông dụng nhất trong ngoại ngữ của bạn. Sẽ không có nhiều từ mới – bạn sẽ học được hầu hết từ danh sách 625 từ – và chúng sẽ cho phép bạn hiểu được gần 85% những từ bạn nghe, 75% tất cả những từ bạn đọc.
Các bước tiếp theo phụ thuộc vào nhu cầu cá nhân của bạn. Nếu bạn chỉ muốn trò chuyện trong các nhà hàng, 1.000 từ này có thể đáp ứng được. Nếu bạn muốn lấy bằng tiến sĩ tại Sorbonne, hãy tiếp tục. 1.000 từ tiếp theo sau đó sẽ giúp bạn tăng 5% khả năng đọc hiểu và nghe hiểu – bạn sẽ hiểu được 90% những gì bạn nghe và 80% những gì bạn đọc.[1] Nhìn bề ngoài, 5% này có vẻ như quá nhỏ so với công sức bạn bỏ ra để học thêm 1.000 từ mới, nhưng trong thực tế, chúng tạo ra một sự khác biệt đáng kể. Thay vì gặp khó khăn với từ mới cứ sau mỗi bốn từ bạn đọc, giờ bạn sẽ đẩy xuống thành cứ sau mỗi năm từ. Lúc này, bạn đang làm khá tốt, nhưng vẫn chưa sẵn sàng cho tấm bằng tiến sĩ của mình. Những văn bản học thuật mà bạn đọc trông sẽ giống như này:
[1]. Con số 80% chỉ áp dụng cho các văn bản phi hư cấu. Nếu đọc sách hư cấu, thì 2.000 từ thông dụng sẽ giúp bạn hiểu gần 90%.
If current planting rates are __________ with planting _____ satisfied in each _____ and the forests milled at the earliest opportunity, the ______ wood supplies could further increase to about thirty-six million _____ meters _______ in the ______ 2001-2015. The _____ _____ wood supply should greatly _____ _____ _____, even if much is used for _____ production.
Với 2.000 từ, bạn đang ở mức hiểu 80%. Bạn có thể đọc được các ý chính của một văn bản – đoạn văn này nói về các nguồn cung cấp gỗ – nhưng bạn đang thiếu rất nhiều các mảnh ngôn ngữ quan trọng. Để hiểu được rõ hơn, hoặc bạn có thể học thêm rất nhiều từ nữa (mức độ hiểu 90% cần đến khoảng 5.500 từ và mức độ hiểu 95% cần 12.500 từ), hoặc bạn có thể bắt đầu chuyên môn hóa.
Mỗi lĩnh vực sử dụng một ngôn ngữ riêng. Các học giả sử dụng từ ngữ khác với chính trị gia, và nhạc sĩ sử dụng những từ ngữ khác với nông dân. Trong ngôn ngữ mẹ đẻ, chúng ta đã học được một lượng đủ vốn từ vựng − từ 15.000 đến 35.000 từ − để giao tiếp thoải mái trong một loạt các bối cảnh khác nhau. Chúng ta có thể thoải mái nghe các bài diễn văn chính trị, dự các bài giảng đại học, và đi vào tiệm cắt tóc. Thỉnh thoảng, chúng ta sẽ gặp khó khăn với một bài phê bình nghệ thuật sâu sắc, hay bài viết khó hiểu về vật lý hạt nhân, nhưng đa phần, vốn từ vựng chúng ta đủ sức “phục vụ” trong bất cứ môi trường nào.
Bạn không nhất thiết phải cần đến lượng từ vựng tương tự như thế trong một ngoại ngữ mới. Bạn có thể sẽ không bao giờ cần phải dự một bài giảng đại học bằng tiếng Pháp, hoặc ngược lại, bạn có thể sẽ phải sử dụng tiếng Pháp của mình chủ yếu trong môi trường đại học. Không phải ai cũng cần phải học những từ ngữ giống nhau, và bạn có thể tiết kiệm rất nhiều thời gian bằng cách tùy biến vốn từ vựng sao cho phù hợp với nhu cầu của riêng mình. Ví dụ, nếu cần phải đọc các văn bản học thuật, bạn có thể học một tập hợp nhỏ các từ học thuật thường được sử dụng như: aff ect, confi rm và facilitate. Dưới đây là một phiên bản mới của bài luận về nguồn cung cấp gỗ của chúng ta. Ngoài tốp 2.000 từ đầu, tôi đã thêm vào chỉ 570 từ ngữ dạng học thuật nữa:
If current planting rates are maintained with planting targets satisfied in each region and the forests milled at the earliest opportunity, the available wood supplies could further increase to about thirty- six million _____ meters _____ in the period 2001-2015. The _____ available wood supply should greatly exceeddomestic requirements, even if much is used for energy production.
Bây giờ bạn đã đạt đến mức độ hiểu 90%, và bạn có thể hiểu hầu hết các đoạn văn trên (bạn đang thiếu các từ cubic, annually và additional). Bạn sẽ cần một vốn từ vựng 5.500 từ để đạt đến mức này trong mọi bối cảnh, nhưng ở đây, trong một bối cảnh học thuật, bạn đã đạt được kết quả tương tự chỉ với một nửa lượng công việc.
Dù bạn có hay không dự định bước vào môi trường học thuật, bạn vẫn có thể tận dụng lợi thế của việc tùy biến vốn từ vựng nhằm tiết kiệm thời gian. Hãy bắt đầu với việc học 1.000-2.000 từ đầu tiên nhằm tạo một nền tảng vững chắc, và sau đó học thêm các từ quan trọng dựa trên sở thích cá nhân. Bạn có thể tìm thấy những từ này ở đâu? Hãy kiếm một cuốn tổng hợp từ vựng theo chủ đề – nhà xuất bản Barron khai thác rất tốt dòng sách này – và học bất kỳ từ nào bạn muốn. Những cuốn sách này cung cấp cho bạn danh sách các từ dựa trên các chủ đề cụ thể: gia đình, kinh doanh, ô tô, v.v.. Nếu bạn là nhạc sĩ, bạn có thể mở trực tiếp phần âm nhạc và chọn ra các từ vựng yêu thích của mình. Sau này, nếu bạn muốn học 30 từ về món mì ống, hãy giở đến phần thực phẩm và chọn ra những gì bạn cần từ đó. Việc chọn các từ vựng là một trong những phần thú vị nhất của việc học một ngoại ngữ mới: Nó giống như một chuyến mua sắm cá nhân cho bộ não của bạn vậy.
NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ
• Để học từ vựng hiệu quả, hãy bắt đầu với việc học 1.000 từ đầu tiên trong ngoại ngữ đích.
• Nếu hướng đến mức độ thành thạo nâng cao, hãy tiếp tục học cho đến khi bạn biết 1.500 đến 2.000 từ đầu tiên.
• Một khi bạn đã hoàn tất việc xây dựng một nền tảng vững chắc, hãy lựa chọn các từ ngữ bổ sung dựa trên nhu cầu cá nhân của bạn. Bạn có thể tìm thấy những từ này bằng cách đọc lướt qua một cuốn tổng hợp từ vựng theo chủ đề, hay tìm kiếm với các từ khóa cho mỗi bối cảnh — du lịch, âm nhạc, kinh doanh, v.v..
VÀI LỜI VỀ CÁC TỪ
Một cuốn từ điển: Toàn bộ vũ trụ xếp theo thứ tự bảng chữ cái.
— Anatole France
Trong chương trước, chúng ta đã nói về việc học các cấu trúc ngữ pháp mới và các từ ngữ phức tạp bằng cách sử dụng các câu ví dụ từ sách ngữ pháp. Bạn có thể lấy những câu này, biến chúng thành các bài tập dạng “điền vào chỗ trống”, thêm một vài hình ảnh, và học được một loạt các từ và dạng thức từ mới. Chẳng hạn, từ “Where” có thể đi với _____ are you going? I’m going to France!
Chiến lược này có thể dạy bạn các từ mới có trong sách ngữ pháp, nhưng phần còn lại của từ vựng thì sao − danh sách từ mà chúng ta đã bàn đến ở phía trên ấy? Bạn sẽ cần cách để tìm ví dụ chất lượng và những lời giải thích cho mỗi từ mới, sẽ không hại gì nếu bạn học được thêm một chút ngữ pháp cùng lúc đó.
Chúng ta sẽ sử dụng ba công cụ: Google Hình ảnh, việc tập viết tự định hướng, và một từ điển đơn ngữ. Chúng ta đã bàn về hai thứ đầu tiên rồi, và với lượng từ vựng và ngữ pháp đã tích lũy, bạn có thể sử dụng hết tiềm năng của chúng. Thứ công cụ cuối cùng, cuốn từ điển đơn ngữ, sẽ sớm trở thành người bạn tốt nhất của bạn. Nó sẽ cho phép bạn học bất kỳ từ nào trong ngoại ngữ đích dù phức tạp đến đâu. Đầu tiên, chúng ta hãy tự giới thiệu mình một lần nữa với Google Hình ảnh.
Google Hình ảnh, phần tiếp theo
Bạn đã thấy trong Chương 4 cách sử dụng Google Hình ảnh để tìm hình ảnh cho từ mới, cũng như cách để chơi trò chơi Phát hiện điểm khác biệt. Nhưng với chút ngữ pháp, bạn còn có thể sử dụng Google Hình ảnh theo một cách khác. Giả sử bạn cần phải học từ tiếng Pháp dernier (tiếng Anh là last; tiếng Việt là cuối cùng). Một cú nhấp chuột tìm kiếm nhanh từ dernier trên Google Hình ảnh cho bạn câu chuyện minh họa nho nhỏ này:
nouvellesargentines.fr
The last Argentine dictator sentenced to life imprisonment
Và nếu di con trỏ chuột lên phần văn bản, bạn sẽ thấy được dòng tiêu đề nguyên bản bằng tiếng Pháp:
Đột nhiên bạn đang học được không chỉ một từ. Bạn đang “nhặt” được cả các từ với nghĩa “Argentina/Ác-hen-ti-na” (argentin), “dictator/ độc tài” (dictateur), và “sentenced/kết án” (condamné). Bạn cũng đang học được cụm từ với nghĩa “life imprisonment/tù chung thân” (prison à perpétuité), và bạn đang nhận được rất nhiều mảnh ngữ pháp. Đây là một mỏ vàng ngôn ngữ, và chỉ mất vài giây để học. Từ dernier có nghĩa là gì? Đó là từ thích hợp để điền vào câu chuyện này: Le _____ dictateur argentin condamné à la prison à perpétuité.
Phải thừa nhận rằng, dernier không phải là từ duy nhất phù hợp để điền vào câu chuyện của chúng ta. Có lẽ nhà độc tài thứ nhất hoặc thứ mười bảy của nước Agentina cũng đã đi tù. Tuy nhiên, bạn vẫn sẽ nhớ dernier mỗi khi bạn thấy câu chuyện này và hình ảnh đi kèm với nó. Xét cho cùng, câu chuyện đó chỉ là một lời nhắc nhở về một trải nghiệm phong phú hơn nhiều: tìm kiếm từ dernier, đọc lướt qua 19 câu chuyện minh họa khác – Justin Bieber tại buổi hòa nhạc dernier (cuối cùng) của mình, bộ phim The Dernier Stand (The Last Stand) của Arnold Schwarzenegger – và cuối cùng chọn câu chuyện về nhà độc tài Argentina. Tất cả những trải nghiệm đó kết nối lại với nhau trong trí nhớ của bạn, và những tấm thẻ học của bạn chỉ đơn thuần trở thành một lời nhắc nhở để mang những ký ức này trở lại.
Google Hình ảnh cũng có thể cung cấp các ví dụ minh họa cho bất kỳ cấu trúc ngữ pháp nào. Bạn cần có một câu chuyện hay cho cấu trúc avait fait (anh ấy/cô ấy/nó đã làm) trong tiếng Pháp? Hãy tìm kiếm avait fait và bạn sẽ tìm thấy 1,6 triệu ví dụ khác nhau cho cấu trúc đó, với đầy đủ hình ảnh và bản dịch.
Tập viết tự định hướng
Google Hình ảnh là cách tuyệt vời (và nhanh) để tìm các câu ví dụ cho từ mới. Nhưng nếu bạn muốn học một loạt ngữ pháp cùng lúc, hãy viết ra các ví dụ và định nghĩa của riêng mình. Sau khi nhận được bản chữa lỗi cho các câu tự viết, bạn có thể sử dụng các câu ví dụ để tự học từ mới, và sử dụng bản chữa lỗi đã nhận được để học ngữ pháp.
Đây là một cách sử dụng rất hiệu quả thời gian của bạn. Không chỉ là học từ vựng và ngữ pháp cùng lúc, mà bạn còn đang tạo ra những ví dụ đặc biệt đáng nhớ cho các từ của mình. Đây không chỉ là một câu chuyện mà bạn đã đọc ở đâu đó; chúng là những câu chuyện của bạn, và do đó, chúng sẽ đọng lại trong đầu bạn.
Bạn cũng có thể viết ở bất cứ đâu, miễn là bạn có một danh sách bản dịch của các từ để học và một cuốn sổ tay nhỏ, hoặc một chiếc điện thoại thông minh. Bạn có lẽ sẽ mắc phải những lỗi sai – tiếng Hungary có hai từ với nghĩa “màu đỏ”; liệu bạn có chọn đúng từ để sử dụng không? – nhưng mỗi khi bạn mắc phải một lỗi sai, một người bản xứ sẽ phát hiện ra nó, và bạn sẽ học được nhiều hơn từ kinh nghiệm rút ra.
Tôi thích viết bất cứ khi nào tôi bị kẹt trên một chuyến đi dài. Tôi sẽ hoàn tất phần việc ôn tập thẻ học hằng ngày, rồi bắt đầu viết các câu ví dụ và định nghĩa cho các từ mới. Đó là một nguồn giải trí vô tận và có thể làm ở bất cứ đâu.
Từ điển đơn ngữ
Từ điển đơn ngữ tốt là nguồn ngôn ngữ đầu vào đặc biệt xuất sắc. Bên trong nó, bạn sẽ tìm thấy tất cả các từ bạn muốn, kèm lời giải nghĩa đầy đủ bằng ngoại ngữ đích. Và nếu không hiểu một số từ trong lời giải thích đó, bạn chỉ cần tiếp tục tra các từ đó và tìm ra các phần giải thích mới cho chúng. Mỗi khi bạn đọc một định nghĩa mới, bạn sẽ tự động tìm hiểu một vài từ mới và một loạt các ngữ pháp. Nó giống như việc có một anh chàng người Pháp nhỏ trong túi, luôn sẵn sàng thảo luận về bất kỳ từ nào trong ngôn ngữ của anh ta vào bất cứ thời điểm nào trong ngày vậy.
Nếu có một cuốn từ điển thực sự tốt, bạn thậm chí có thể tìm thấy cả các câu ví dụ đã được viết sẵn cho các từ mới của mình. Nếu đủ may mắn để tìm ra một cuốn từ điển như thế, thì bạn đang có trong tay giải pháp trọn gói cho mọi nhu cầu về từ vựng. Hãy lấy những câu ví dụ và các định nghĩa đó, kiếm một vài hình ảnh đi kèm từ Google Hình ảnh, và chuyển sang học từ mới tiếp theo.
Ở trình độ trung cấp và trình độ cao, bạn sẽ bắt đầu dựa nhiều hơn và nhiều hơn nữa vào các cuốn từ điển đơn ngữ, một phần vì chúng quá tuyệt vời, và một phần vì chúng sẽ cho bạn thấy sự khác biệt tinh tế giữa các từ của bạn. Ở một vài chương trước, chúng ta đã cố ý tránh các từ đồng nghĩa. Bây giờ, chúng ta có thể hoan nghênh chúng, bởi chúng ta có thể sử dụng từ điển để biết sự khác nhau giữa policemen (trang trọng) và “cops” (không trang trọng).
Cho đến thời điểm này, tôi đã khuyến khích các bạn sử dụng câu ví dụ để học từ trừu tượng, nhưng cách đó cũng có giới hạn. Đôi khi thật khó để tìm câu ví dụ tốt giúp bạn nhớ một từ trừu tượng như determination. Trong chương trước, tôi đã gợi ý bạn nên bỏ qua bất kỳ từ nào khó và học chúng sau này. Bây giờ, với sự giúp đỡ của một cuốn từ điển đơn ngữ, không có gì bạn không thể học cả.
Ngay cả khi đã có thể tiếp cận với các định nghĩa, bạn cũng đừng ngừng sử dụng các câu ví dụ. Chúng khiến cho từ dễ nhớ hơn, và chỉ cho bạn cách sử dụng từ ngữ trôi chảy. Một cuốn từ điển bổ sung thêm một tầng sâu nữa, và giúp bạn tìm ra sự khác biệt giữa những từ như eat và devour.
NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ
• Hãy sử dụng Google Hình ảnh để tìm kiếm các câu ví dụ chất lượng và hình ảnh minh họa cho từ mới. Nó nhanh chóng cung cấp những ví dụ rõ ràng, cùng sự kết hợp giữa hình ảnh và các câu văn dễ nhớ.
• Nếu bạn gặp khó khăn, hoặc đang không có máy tính bên cạnh, hãy viết ra các câu ví dụ và định nghĩa từ mới. Hãy nhờ người sửa lỗi, và sử dụng các bản đã được chỉnh sửa để học cả ngữ pháp và từ vựng.
• Một khi đã có đủ vốn từ vựng giắt lưng, hãy thêm một từ điển đơn ngữ tốt vào hộp công cụ của bạn. Như thế, bạn sẽ đạt được khả năng học mỗi từ mới bằng chính ngoại ngữ đích, và như một phần thưởng, vốn từ vựng thụ động của bạn sẽ phát triển mỗi khi bạn nghiên cứu và ghi nhớ một thuật ngữ mới.
Việc sử dụng một cuốn từ điển có thể ngốn thêm một ít thời gian của bạn. Trước đây, bạn có thể tìm kiếm hình ảnh của một con mèo và làm một thẻ học chỉ trong một vài giây; bây giờ bạn sẽ tìm kiếm các hình ảnh, các câu ví dụ tốt, và cả định nghĩa nữa. Nhưng với mỗi từ bạn học theo cách này, bạn sẽ có một loạt các từ ngữ mới được thêm vào vốn từ vựng thụ động, cùng nhiều ngôn ngữ đầu vào mới và dễ hiểu. Điều này củng cố tất cả các phần ngoại ngữ và tăng tốc đáng kể việc học. Nếu sử dụng từ điển trực tuyến, bạn sẽ không tốn nhiều thời gian. Bạn có thể tìm kiếm một từ mới, sao chép các thông tin cần thiết và thêm nó vào thẻ học trong chưa đầy một phút.
ĐỌC VÌ THÍCH THÚ VÀ ĐỌC VÌ LỢI ÍCH
Càng đọc nhiều, bạn càng biết nhiều
Càng học nhiều, bạn càng tới được nhiều nơi.
— Dr. Seuss, I Can Read with My Eyes Shut!
Chúng ta có được vốn từ vựng khổng lồ trong ngôn ngữ mẹ đẻ. Các từ ngữ có thể khá khó đếm (từ jump có khác với jumping không?), nhưng nếu đếm các họ từ (ví dụ, họ từ jump bao gồm cả jumped và jumping), thì đến khi 20 tuổi, chúng ta đã biết chừng 15.000 − 35.000 những họ từ như thế.
Không hiểu sao chúng ta học được nhiều từ vậy? Chúng ta hầu như không vùi đầu vào từ điển suốt thời niên thiếu, và hầu hết những từ mà chúng ta biết rất hiếm khi, thậm chí không bao giờ, được nói ra. Lần gần đây nhất bạn nói từ “excavate” (khai quật) là khi nào? Chỉ có một nguồn khả thi duy nhất còn lại: Hóa ra, chúng ta đã học được phần lớn các từ thông qua việc đọc, và chúng ta cũng có thể làm như vậy với một ngôn ngữ nước ngoài.
Đọc sách ngoại văn thường gợi lên sự mệt mỏi khủng khiếp: Hàng giờ liền lê lết qua những kiệt tác văn học dài miên man, cứ mỗi hai từ lại dừng để tỉ mẩn tra từ điển. Chúng ta không cần tra tấn bản thân như vậy. Chúng ta có một khả năng đặc biệt: Học từ mới qua ngữ cảnh, mà không cần từ điển – xét cho cùng đây cũng là cách học phần lớn các từ trong tiếng mẹ đẻ. Phần đó trong não chỉ đơn giản là không chịu tắt đi khi nó gặp phải một từ mới như en français.
Thực tế, có 10% khả năng chúng ta sẽ tự học được một từ mới khi gặp nó. Đôi khi chúng ta sẽ “bắt” được nó ngay từ lần đầu tiên – The dog’s farok wagged excitedly – và đôi khi sẽ học được dần dần. Nếu nhân vật trong cuốn sách của chúng ta nốc hết một doboz bia, vậy thì chúng ta có thể khá chắc doboz là một dạng chai hoặc lon. Nếu sau đó anh ta bóp nát cái doboz đó trong tay và ném nó vào thùng rác, thì có lẽ nó không được làm bằng thủy tinh.
Bạn có thể tận dụng khả năng này bằng cách đọc nhiều, đọc nhanh. Mỗi cuốn sách dài cỡ tiểu thuyết – cho dù đó là sách của Tolstoy hay Chạng vạng – sẽ tự động tăng vốn từ vựng của bạn lên khoảng 300- 500 từ, và đổ hàng xô ngữ pháp vào cỗ máy ngôn ngữ trong đầu bạn. Và vì vậy, bạn không cần phải bắt đầu với sách kinh điển làm gì. Hãy đọc bất cứ thứ gì thú vị. Harry Potter đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ khác nhau (ít nhất là 67 ngôn ngữ), và bạn có thể tìm đọc những cuốn tiểu thuyết lãng mạn hay hay trinh thám trong mọi ngôn ngữ.
Với cuốn sách đầu tiên, hãy cố gắng tìm một câu chuyện quen thuộc – bạn đã từng đọc bản dịch hoặc xem phim chuyển thể của nó – và đọc nó khi nghe sách nói. Phiên bản sách nói sẽ giúp bạn đọc nhanh hơn. Bạn sẽ không có thời gian để sa lầy trong các từ chưa biết, và sẽ cảm nhận được ngữ điệu của ngôn ngữ nói trong ngoại ngữ.
Trong các chương trước, tôi đã hướng sự chú ý của bạn tới cách phát âm của từng từ riêng lẻ, nhưng vẫn chưa nói nhiều về phát âm cả câu. Ngay cả những từ quen thuộc cũng có thể khác lạ khi nói nhanh, và sách nói là cách dễ nhất để làm quen với ngôn ngữ nói. Bạn đang nghe một người bản xứ nói trong vòng 12-18 giờ liên tiếp, bạn có lời thoại ngay trước mặt, và bạn có một câu chuyện hay để tập trung vào. Thật hoàn hảo! Trong quá trình đọc sách, bạn sẽ nhận được một tấn ngôn ngữ đầu vào dễ hiểu, thu được một loạt các từ vựng mới, và vẫn vui thích trong suốt quá trình đó.
Bạn cũng có cơ hội để tập trung vào một câu chuyện, chứ không phải vất vả giải mã ý nghĩa chính xác của mỗi từ trong từng câu. Không phải lúc nào cũng cần quan tâm cây đũa phép làm bằng gỗ yew hay gỗ alder, đôi khi bạn chỉ cần biết phù thủy đó đã làm gì. Đây lại là một kỹ năng nữa sẽ có thể “phục vụ” bạn trong tương lai; bạn cần có khả năng bỏ qua các lỗ hổng trong vốn từ vựng của mình. Bạn sẽ không biết ý nghĩa chính xác của mỗi từ mới gặp, nhưng điều đó không nhất thiết ngăn cản bạn hiểu được một câu chuyện hay một cuộc trò chuyện. Bằng việc đọc sách, bạn có thể học cách buông những từ mà bạn không hiểu, và để mình bị cuốn theo sự kỳ diệu của một câu chuyện hay.
NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ
• Đọc sách không dùng từ điển là cách đơn giản và dễ nhất để phát triển vốn từ vựng thụ động của bạn. Tính trung bình, một cuốn sách sẽ dạy cho bạn 300—500 từ mới chỉ nhờ ngữ cảnh. Chỉ cần đọc một cuốn sách bằng ngoại ngữ mục tiêu, bạn sẽ khiến tất cả các sách và bất kỳ loại văn bản nào mà bạn đọc trong tương lai trở nên dễ đọc hơn.
• Bằng cách đọc sách kết hợp với nghe audiobook, bạn sẽ dễ dàng “đi” hết một đoạn văn dài hơn nhiều, và bạn sẽ có được sự tiếp xúc vô giá với ngữ điệu của ngoại ngữ bạn chọn khi nó được đọc lên. Điều này sẽ cải thiện khả năng phát âm, nghe hiểu, vốn từ vựng và vốn ngữ pháp của bạn; nói tóm lại, nó sẽ tạo ra một cú hích cực lớn trên mọi phương diện ngoại ngữ của bạn.
KHẢ NĂNG NGHE HIỂU CHO NHỮNG KẺ LƯỜI BIẾNG
Nếu bạn muốn sử dụng ti vi để dạy ai đó, trước tiên bạn phải dạy họ cách sử dụng ti vi.
— Umberto Eco
Học nghe có thể khá khó. Thực tế, lời nói bật ra rất nhanh, và thậm chí những từ vựng quen thuộc cũng có thể nghe rất lạ khi phát ra từ miệng của người khác. Bạn có thể học đọc và viết một cách thoải mái, thậm chí bắt đầu suy nghĩ được bằng một ngoại ngữ, rồi đột nhiên khi gặp phải một thiếu nữ Pháp, bạn nhận ra rằng mình không hiểu bất cứ từ nào cô ấy nói. Một câu – Je ne suis pas (Tôi không) – bị biến thành những lời lầm bầm đơn lẻ – shwipa – và bạn chỉ còn nước gãi đầu, tự hỏi không biết liệu cô ấy có đang thực sự nói tiếng Pháp không?
HÃY THỬ TỰ ĐO LƯỜNG!
Bạn có thể đo chính xác vốn từ vựng tiếng Anh của mình tại địa chỉ TestYourVocab. com. Các bài test này thú vị và chỉ mất chừng 5-10 phút để làm. Hãy thử nó, và sau đó kêu gọi tất cả bạn bè của bạn (đặc biệt là con cái của họ) cùng tham gia. Trang web này được lập ra bởi các nhà ngôn ngữ học, những người đang cố gắng tìm hiểu cách lượng từ vựng thay đổi dựa theo tuổi tác và giáo dục. Càng nhiều người dùng nó, họ sẽ càng có được những dữ liệu tốt hơn, và hơn hết, chúng ta sẽ biết nhiều hơn về cách vốn từ vựng phát triển.
Chưa kể đến những giọng điệu vùng miền và tiếng địa phương. Khi chuyển đến Áo, tôi đem theo chứng chỉ thành thạo tiếng Đức. Tôi khệnh khạng nghênh ngang đến một khu chợ nông sản, mua một cây húng quế, và hỏi người bán hàng cách chăm sóc nó. Ông ấy trả lời bằng thứ tiếng Đức của người Áo. Sau năm phút mỉm cười và gật đầu, tôi hiểu được đúng một từ. Nước. Có vẻ tôi cần phải làm một cái gì đó với nước để giữ cho cây húng quế khỏi chết.
Nếu muốn hiểu được ngôn ngữ giao tiếp, bạn cần phải lắng nghe những lời nói trong thực tế. Nhưng bạn không thể chỉ bắt đầu bằng cách lắng nghe đài phát thanh bằng tiếng nước ngoài cả ngày. Nó quá khó! Bạn sẽ cảm thấy thất vọng và mất tập trung, và khi đã mất tập trung thì đang nghe đài cũng chẳng khác gì việc nghe những âm thanh vô nghĩa.
Bạn có thể nghe nhạc nước ngoài, thứ có thể sẽ hấp dẫn hơn một chút, nhưng âm nhạc cũng không tốt hơn là bao. Bạn có thường xuyên chú ý vào lời bài hát không? Thậm chí bạn có thường xuyên hiểu hết lời của nó không? Âm nhạc dễ cuốn chúng ta đi, và khi nhịp trống và tiếng guitar vang lên, chúng ta sẽ vui vẻ hát “Slow motion Walter, fire engine guy” dù lời bài hát thực sự là “Smoke on the water, fire in the sky.” Chúng ta không lắng nghe âm nhạc vì những câu chuyện của nó, chúng ta lắng nghe nó vì âm nhạc. Vì vậy, nếu bạn muốn nghe nhạc Pháp, cứ thử đi. Nó có thể sẽ giúp vài từ âm vang trong đầu bạn, nhưng nó sẽ không giúp bạn hiểu được cô thiếu nữ Pháp “thích lầm bầm kia”. Thay vào đó, hãy xem phim và xem truyền hình. Ở những thể loại này, bạn sẽ lắng nghe những câu chuyện, và sẽ chú ý rất cẩn thận đến tất cả mọi thứ nghe được. Không giống như với các đài phát thanh tin tức, ở đây bạn sẽ nhìn thấy được nét mặt và ngôn ngữ cơ thể của từng người, và bạn có thể thấy chính xác những gì họ đang làm trong khi nói. Những manh mối thị giác này có thể giúp bạn hiểu được những gì bạn đang nghe. Ti vi và phim cũng giống như cuộc sống thực, câu chuyện nhiều khi chỉ hơi kịch tính hơn một chút. Chúng là những ứng cử viên hoàn hảo cho việc học nghe.
Các DVD phim và chương trình truyền hình thường đi kèm với phụ đề tiếng Anh hoặc phụ đề bằng ngoại ngữ đích. Đừng sử dụng chúng. Vấn đề với phụ đề ở chỗ đọc dễ hơn lắng nghe. Chúng ta khi đó sẽ học bằng mắt nhiều hơn bằng tai, vì vậy khi có phụ đề, chúng ta sẽ không cải thiện khả năng nghe hiểu là bao.
Một bộ phim với phụ đề tiếng Anh về cơ bản là một cuốn sách tiếng Anh với một số tiếng ồn nền bên ngoài bằng ngoại ngữ khác. Cái đó vô dụng với các nhu cầu của chúng ta. Tất nhiên, bạn vẫn có thể nghe được một vài giờ tiếng Pháp hoặc tiếng Tây Ban Nha, nhưng bạn đang không thực sự lắng nghe những đoạn hội thoại; bạn chỉ đang đọc những câu chuyện.
Nếu phụ đề đó viết bằng ngoại ngữ đích, thì bạn vẫn chỉ đang đọc một câu chuyện, mặc dù câu chuyện này hữu ích hơn. Đây có thể là một nguồn ngôn ngữ đầu vào tuyệt vời, nó không khác nhiều so với việc đọc một cuốn sách và nghe sách nói của nó. Bạn cần đặt mình vào một tình huống phải dựa hoàn toàn vào tai và tránh xa cái phụ đề kia. Nhưng có lẽ bạn vẫn sẽ cần đến một vài sự giúp đỡ. Với phụ đề, bạn sẽ không luyện được tai của mình, nhưng nếu không có nó, các bộ phim và chương trình truyền hình sẽ khiến bạn bị ngợp. Bạn có thể giảm bớt những khó khăn bằng hai cách: Chọn các chương trình đầu tiên một cách thật cẩn thận và đọc thông tin về chúng trên Wikipedia trước khi xem.
Trước tiên là các phim truyền hình dễ xem hơn nhiều so với phim điện ảnh. Khi xem bất cứ cái gì, nhiệm vụ đầu tiên, khó khăn nhất của bạn là xác định ai là ai và chuyện gì đang xảy ra. Nhiệm vụ này khó ngang với truyền hình và phim điện ảnh, nhưng trong một loạt phim truyền hình, bạn chỉ phải làm điều đó một lần. Đến tập thứ hai hoặc thứ ba, về cơ bản, bạn đã hiểu được những gì đang xảy ra, có thể ngồi lại và thưởng thức nó. Trong một bộ phim điện ảnh, bạn có thể sẽ không bao giờ hiểu được những gì đang xảy ra, và đó là một cảm giác thất vọng. Nó khiến bạn cảm thấy như vừa ném đi hai giờ của đời mình, thậm chí không có chút vui vẻ nào khi làm việc đó. Vì vậy, hãy bắt đầu với một loạt phim truyền hình. Ít nhất sau một vài tập phim đầu tiên, bạn sẽ bắt đầu dễ dàng theo dõi hơn nhiều.
Bạn nên xem những phim truyền hình nào? Hãy chọn bất cứ thứ gì bạn thích, miễn là nó không phải là một bộ phim hài. Không có gì tệ bằng việc phải nghe hết một câu đùa dài bằng tiếng Đức, chỉ để nhận ra rằng bạn không thể hiểu được sự hài hước của cả câu nói đó, vì nó gây hài bằng cách dùng một trò chơi chữ dở tệ với một số từ ngữ hiếm gặp, chỉ tồn tại trong một số phương ngữ hài hước của tiếng Đức. Đừng làm thế với chính mình. Hãy xem House, 24 hoặc Some guy runs around and shoots people (Một tên nào đấy chạy khắp nơi và bắn mọi người). Trong phần lớn các trường hợp, loạt phim truyền hình đó đều đã được lồng tiếng chuyên nghiệp sang ngoại ngữ đích. Bạn có thể theo dõi những bộ phim đó mà không gặp quá nhiều rắc rối (“Anh ta đang làm gì thế? Ồ, anh ta lại đang bắn ai nữa à?”), bạn sẽ chú ý. Nếu chọn bộ phim truyền hình cẩn thận, bạn có thể khiến mình nghiện xem ti vi bằng ngoại ngữ. Đây là tình huống tốt nhất. Tôi đã xem hết 48 tập phim của 24 Heures Chrono (bản lồng tiếng Pháp của phim 24) trên ti vi ròng rã hai tuần liền, và nó đã làm được những điều kỳ diệu với tiếng Pháp của tôi.
Đừng lo lắng về các bản lồng tiếng; loạt phim truyền hình với ngân sách khủng ngày nay đã bỏ xa dạng kỹ thuật lồng tiếng tệ hại của mấy bộ phim kung-fu ngày xưa. Họ buộc phải làm thế; các loạt phim truyền hình Mỹ ngày nay đang được xem trên toàn thế giới, và không ai muốn xem một bản lồng tiếng dở tệ cho loạt phim yêu thích của họ. Chính vì vậy, họ sẽ thuê các dịch giả chuyên nghiệp, những người sẽ chú ý tới không chỉ từ ngữ mà còn cả việc khớp thời gian với bản gốc. Bạn thậm chí còn không thể nhận thấy sự lệch pha đôi chút giữa tiếng với chuyển động môi của nhân vật. Nếu điều đó vẫn làm phiền bạn, cứ thoải mái tìm một loạt phim truyền hình được làm nguyên bản bằng ngoại ngữ đích. Nhưng đừng ngạc nhiên nếu tất cả những cảnh quá khích vui vẻ và vô nghĩa của phim truyền hình Mỹ bị thay thế bằng những cảnh kịch tính, hoặc tệ hơn, hài hước nhé.
Bạn sẽ hiểu loạt phim truyền hình hoặc phim điện ảnh hơn nếu đọc tóm tắt nội dung của nó trước khi xem, đặc biệt nếu tóm tắt đó được viết bằng ngoại ngữ đích. Thủ thuật này đã giúp tôi vượt qua hai mùa đầu tiên với loạt phim Lost bản tiếng Nga. Hãy vào Wikipedia (bản tiếng Anh), tìm loạt phim truyền hình mong muốn, sau đó chuyển sang ngoại ngữ đích (bạn sẽ tìm thấy một đường dẫn ở phía dưới cùng bên trái trang). Ở đó, bạn thường sẽ tìm thấy thông tin về loạt phim của mình và phần tóm tắt nội dung của từng tập phim. Khi đọc một trong những bản tóm tắt đó, bạn nhận được một loạt các từ vựng sẽ sử dụng trong mỗi tập phim. Chiến lược này cũng có thể giúp bạn đối phó với các bộ phim điện ảnh, vì bạn có thể nắm bắt các nhân vật và cốt truyện trước khi xem. Nó giống như việc đọc một cuốn sách ngắn, sau đó xem một bộ phim được chuyển thể từ cuốn sách đó, mà chắc chắn việc này tốt hơn hẳn việc nhìn chằm chằm vào màn hình và chỉ “ngộ” ra được cốt truyện sau khi bộ phim kết thúc.
Một khi thoải mái xem ti vi bằng ngoại ngữ, bạn có thể bắt đầu bỏ đi những “sự trợ giúp” này. Bạn sẽ không cần phải đọc các bản tóm tắt trên Wikipedia nữa, và bạn có thể dễ dàng nắm bắt bộ phim. Nếu thích phiêu lưu hơn nữa, bạn thậm chí có thể thử phim hài (nhưng đừng mất công xem mấy loại đó nếu bạn đang học tiếng Đức). Sau đó, bạn có thể thử nghe sách nói nếu muốn (mà không có một cuốn sách trong tay), podcast và các đài phát thanh.
NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ
• Lắng nghe là một kỹ năng có nhịp độ nhanh mà đôi khi có thể khiến bạn cảm thấy bị ngợp. Hãy bắt đầu với những bước nhỏ và dần dần tăng mức thử thách lên cho đến khi bạn có thể đương đầu được với cả những thử thách nghe hiểu nhanh và khó khăn nhất (radio, podcast, những thông báo nhà ga xe lửa bị cắt xén nhiều đến vô lý).
• Hãy bắt đầu với một loạt phim truyền hình nước ngoài thú vị, hay một loạt phim truyền hình Mỹ được lồng tiếng và không có phụ đề. Bạn có thể giảm bớt khó khăn bằng cách đọc bản tóm tắt nội dung các tập phim trước khi xem, để chuẩn bị cho mình từ vựng và tình tiết trong kịch bản của mỗi tập phim.
• Khi mức độ thoải mái của bạn tăng dần, hãy từ bỏ các bản tóm tắt, bắt đầu xem và nghe những phương tiện truyền thông có độ khó cao hơn.
LỜI NÓI VÀ TRÒ CHƠI TỪ CẤM KỴ
“Tôi không thể làm được điều này,” tôi nói. “Tôi không biết phải nói gì.”
“Hãy nói bất cứ điều gì,” anh ấy nói. “Bạn không thể phạm sai lầm khi đang ứng biến.”
“Nếu tôi làm hỏng hết mọi thứ thì sao? Nếu tôi phá hỏng hết mọi nhịp điệu thì sao?”
“Bạn không thể,” anh ấy nói. “Nó cũng giống như chơi trống vậy. Nếu bạn bỏ lỡ một nhịp, bạn tạo ra một nhịp khác.”
— Patti Smith, Just Kids
Có một trò chơi gọi là Từ cấm kỵ. Có lẽ bạn đã từng chơi nó. Trong trò chơi Từ cấm kỵ, bạn cố gắng làm cho đồng đội của mình nói ra một từ nào đó − ví dụ “bóng chày” − thành tiếng. Tuy nhiên, bạn không được phép nói ra từ “bóng chày”, cũng không được phép nói “thể thao”, “trận đấu”, “người đánh bóng”, “người bắt bóng” hoặc “bóng”. Những từ đó bị cấm – chúng là những từ cấm kỵ – và để giành chiến thắng, bạn cần phải tìm ra một con đường đi vòng qua những từ bị cấm. Bạn ứng biến. Bạn nói về một sự kiện mà những người chơi tập trung lại với nhau, dùng gậy đánh cầu, và chạy xung quanh trên một mặt sân hình thang. Nếu mọi việc suôn sẻ, đồng đội của bạn sẽ hét lên “Bóng chày!,” và bạn giành chiến thắng. Nếu vẫn không được, bạn hãy tìm một cách khác – đó là môn giải trí yêu thích của nước Mỹ, đó là thứ mà đội Dodgers chơi, v.v..
Khả năng nói lưu loát và trò chơi “Từ cấm kỵ” về cơ bản là một. Khi nói bằng một ngôn ngữ nước ngoài, bạn cố gắng truyền đạt suy nghĩ trong đầu mình, nhưng không phải lúc nào cũng có từ ngữ thích hợp để nói ra được những suy nghĩ đó. Bạn muốn nói với người bạn Đức của mình về một trận đấu bóng chày, nhưng lại không biết từ “bóng chày” hay“thể thao”, “trận đấu” trong tiếng Đức. Làm thế nào để giao tiếp các suy nghĩ của bạn với người bạn kia bây giờ?
Phản ứng đầu tiên của bạn là muốn chuyển sang nói tiếng mẹ đẻ. Người bạn Đức có thể sẽ hiểu được tiếng của bạn, và bạn sẽ nói được điều mà mình muốn nói. Thật không may, vốn tiếng Đức của bạn sẽ không tiến bộ chút nào. Ngược lại, nếu vẫn kiên trì tiếp tục nói bằng tiếng Đức, thì một điều đáng chú ý sẽ xảy ra: Bạn sẽ bắt đầu ứng biến. Tại thời điểm đó, bạn đã thực hiện một bước nhảy vọt khổng lồ để tiến tới trình độ lưu loát.
Khả năng sử dụng ngôn ngữ thành thạo lưu loát, xét cho cùng, không phải là khả năng biết mọi từ và mọi quy tắc ngữ pháp trong một ngôn ngữ; đó là khả năng giao tiếp các suy nghĩ của bạn mà không cần dừng lại mỗi khi gặp phải vấn đề nào đó. Nếu bạn có thể nói thành công với bạn bè mình về môn bóng chày – Chúng tôi đang xem… đội Dodgers – bạn đã vừa luyện tập khả năng nói lưu loát. Bạn vừa sử dụng tốt hơn các từ đã biết để diễn đạt. Nếu có thể làm điều này với mọi ý nghĩ trong đầu, bạn đã thắng trong trò chơi ngôn ngữ, bạn đã đạt đến trình độ lưu loát.
Đây là một kỹ năng có thể học được, và có thể luyện tập bằng cách sử dụng phiên bản đơn giản hơn của trò chơi “Từ cấm kỵ”. Chỉ có một quy tắc: Không được phép sử dụng tiếng Anh. Mỗi khi nói chuyện với một người bản xứ hay một người học ngoại ngữ khác, bạn sẽ chỉ dùng duy nhất ngoại ngữ đích. Sẽ có những lúc, một ý nghĩ nảy ra và bạn sẽ không tìm được từ nào để diễn tả nó. Đây chính là thời điểm quan trọng nhất. Hãy nắm bắt nó! Đây là cơ hội tuyệt vời để biến các từ vựng và ngữ pháp nằm lòng trở của bạn thành ngôn ngữ nói thành thạo, và bạn chỉ có thể có được nó khi kiên quyết từ chối nói chuyện bằng tiếng Anh.
Đây là trò chơi quan trọng nhất trong cuốn sách này. Tất cả mọi thứ chúng ta làm cho đến thời điểm này đều được thiết kế để giúp bạn đến được với trò chơi cuối cùng này. Vì vậy, đừng để ai mang nó đi. Bạn sẽ gặp phải những người không có hứng thú với trò chơi “Từ cấm kỵ”. Họ có thể là những người cùng học ngoại ngữ, thích chuyển sang tiếng Anh bất cứ khi nào gặp khó khăn, hoặc những người bản xứ muốn lợi dụng bạn để luyện tập tiếng Anh. Họ sẽ (đôi khi vô thức) khuyến khích bạn nói tiếng Anh. Đừng làm điều đó. Hãy tìm những người khác để chơi cùng.
Tìm những người khác để cùng chơi trò “Từ cấm kỵ”
Trên thế giới có vô vàn những người nói ngôn ngữ mà bạn đang học. Bạn có thể tìm thấy họ ở nhà, nước ngoài, hoặc đâu đó giữa hai nơi trên:
Ở NHÀ: VIDEO CHAT TRONG PHÒNG KHÁCH
Cách đây năm đến mười năm, lựa chọn duy nhất để tập nói ngoại ngữ ngay tại nơi bạn sống là tham gia vào các lớp học ngoại ngữ, hoặc thuê một gia sư. Sau đó, Internet tốc độ cao xuất hiện và thay đổi mọi thứ. Bạn có thể truy cập vào một trang web, nhấn một vài nút, và video chat (nói chuyện qua video) với người bản xứ một cách thoải mái ngay tại nhà riêng của mình. Đó là cả một thế giới mới.
Các dịch vụ Internet thay đổi liên tục, nhưng có một vài cộng đồng nổi bật và xứng đáng được đề cập đến: Verbling, Live Mocha và italki.
Verbling.com là một cỗ máy sẽ khiến bạn hài lòng ngay lập tức. Bạn cho nó biết đang học ngôn ngữ nào, và nó sẽ ghép cặp bạn với người nói ngoại ngữ đó và đang muốn học ngôn ngữ mẹ đẻ của bạn. Hai bạn trò chuyện trong năm phút bằng một ngôn ngữ, rồi một tiếng chuông vang lên, và hai bạn chuyển sang nói chuyện với nhau bằng ngôn ngữ còn lại. Đó là kiểu học ngôn ngữ theo phong cách hẹn hò tốc độ, cũng là một cách hay ho để gặp gỡ và trò chuyện với những người bản xứ trong thực tế. Bạn có thể có thêm vài người bạn mới, chơi một chút trò chơi “Từ cấm kỵ” và sẽ có một khoảng thời gian rất vui vẻ.
Verbling tốt vì nó nhanh; bạn không cần phải tốn thời gian tìm kiếm các đối tác để trao đổi ngôn ngữ và sắp xếp cuộc trò chuyện. Bạn sẽ được tiếp xúc với đủ loại giọng điệu, điều này giúp bạn có thể hiểu được các giọng điệu đó trong tương lai. Hẳn bạn có thể đoán được các cuộc hội thoại sẽ không sâu sắc lắm; bạn thường chỉ giới thiệu bản thân, nơi sinh sống và công việc của mình. Nếu bạn và đối tác kia thực sự “hợp cạ”, các bạn có thể trao đổi thông tin liên lạc và trò chuyện với nhau sau đó bằng một dịch vụ video chat như Skype (Skype.com) chẳng hạn.
LiveMocha.com là một trong nhiều trang web trao đổi ngôn ngữ. Các trang web khác dạng này đáng chú ý gồm có Busuu. com, MyLanguageExchange.com và Language-Exchanges.org. Chúng giống như các trang web hẹn hò dành cho người học ngoại ngữ vậy. Bạn đưa lên một hồ sơ cá nhân – “Tôi là luật sư thuế nói tiếng Anh, đang tìm kiếm một người nói tiếng Nga có cùng sở thích để video chat” – dạo qua hồ sơ thông tin của những người dùng khác, và cố gắng kết bạn. Khi tìm thấy một vài người thú vị, bạn đặt ngày để video chat (thường là qua Skype), nơi các bạn trò chuyện trao đổi qua lại cho đến khi bạn quyết định dừng lại. Nếu tìm thấy một vài người học ngoại ngữ có quyết tâm trên LiveMocha và hẹn ngày trò chuyện thường xuyên, bạn có thể luyện tập được rất nhiều kỹ năng nói. Thách thức thực sự là tìm ra chủ đề nói chuyện mới sau khi bạn đã tự giới thiệu bản thân. Khi đó, hoặc là bạn sẽ cần phải tìm ra các sở thích chung để nói về chúng, hoặc chuyển sang chơi vài trò chơi đặt câu hỏi vốn được chơi ở các bữa tiệc (ví dụ như các câu hỏi ở trang YouRather.com: Nếu phải chọn, bạn thà luôn phải khỏa thân hay luôn bị ngứa ngáy?)
italki.com bắt đầu liên quan đến các khoản phí, và điều đó làm thay đổi trò chơi một cách đáng kể. Nó có thể kết nối bạn với những người bản ngữ và giáo viên chuyên nghiệp, những người sẵn sàng trò chuyện riêng với bạn bằng ngoại ngữ đích. Điều này loại tiếng Anh ra khỏi các buổi luyện tập của bạn, khiến chúng trở nên hiệu quả hơn. Bởi các giáo viên này có thể làm việc với sự thoải mái từ nhà riêng, họ thường tính tiền công rất thấp.
Sự sắp xếp này cho phép bạn kiểm soát việc học tập tốt hơn. Một khi đã thử luyện với một vài người và tìm được người thích hợp (hầu hết giáo viên cung cấp các bài học đại cương giá rẻ, kéo dài 30 phút/ ca), bạn có thể lên lịch các cuộc gặp một cách thường xuyên và lập kế hoạch cho các cuộc trò chuyện bằng ngoại ngữ từ trước.
Nếu muốn nâng cao hiệu quả của các buổi luyện tập, hãy lôi danh sách tần suất từ của bạn ra và thảo luận về tất cả các từ bạn chưa biết theo thứ tự. Đây là những gì tôi làm với các học sinh học tiếng Anh kèm riêng, và nó luôn gợi ra những cuộc trò chuyện vui vẻ, thú vị. Ví dụ, khi cố gắng phân biệt rạch ròi giữa a bar và a pub, chúng tôi luôn bị cuốn vào những cuộc thảo luận dài về văn hóa uống rượu của người Đức và Mỹ. Cuối cùng, chúng tôi đã luyên thuyên về nó trong 5-10 phút, chơi vô số lần trò “Từ cấm kỵ”, và đã hiểu ra sự khác biệt giữa a bar, a pub và a Biergarten. Sau đó, chúng tôi chuyển sang từ tiếp theo và lại có một cuộc trò chuyện hoàn toàn mới.
Hãy ghi chép về tất cả mọi thứ bạn học. Đây là cơ hội để bạn tìm được tất cả các từ lóng không có trong sách giáo khoa của mình. Nếu muốn, bạn thậm chí có thể làm việc với gia sư của mình để tạo ra các câu ví dụ cho thẻ học mới. Trong quá trình này, bạn sẽ gặp phải tất cả chủ điểm ngữ pháp và từ vựng mới, trong khi nói chuyện bằng ngoại ngữ đích. Đó là cách sử dụng thời gian và tiền bạc tuyệt vời, cũng là một trong những cách tốt nhất để luyện nói ngay ở nhà.
Ở NƯỚC NGOÀI: NHỮNG KỲ NGHỈ VỚI NGOẠI NGỮ
Bạn có thể học một ngôn ngữ tại nhà, nhưng không gì tốt bằng học qua việc du lịch tận nơi. Khi đi du lịch đến một đất nước, bạn sẽ học được một chút gì đó về linh hồn của một ngôn ngữ – về người dân, ẩm thực, nền văn hóa của nó – những thứ không thể được truyền tải trong một cuốn sách. Tôi đã học tiếng Ý tại vùng Perugia, Ý. Tôi sống với một người đàn ông đến từ Naples, người từng lịch sự bảo tôi ngồi xuống và giải thích cho tôi sự khác biệt giữa bánh pizza thường và bánh pizza “chuẩn” của vùng Naples. Màn độc thoại của ông là cả một thiên trường ca phóng túng dài tận mười phút về pizza, sau đó ông ấy bắt đầu bí từ và đơn giản chỉ ra hiệu dữ dội trong khi nói, “È come… come… è come un orgasmo” (“Nó giống như… như… nó giống như một cơn cực khoái vậy.”) Tôi đã học được một chút tiếng Ý ngày hôm đó, nhưng điều quan trọng thực sự là tôi đã thấy được linh hồn Ý.
Nếu bạn muốn thêm một số cấu trúc câu vào kỳ nghỉ ngôn ngữ của mình, hãy cân nhắc việc đăng ký vào các lớp học. Có các học viện đào tạo ngôn ngữ ở hầu hết các quốc gia, trong đó có nhiều nơi giá cả phải chăng đáng kinh ngạc. Những trải nghiệm bạn nhận được sẽ là vô giá. Bạn học được 1.000 điều mà bạn sẽ không bao giờ biết nếu không học – những phép tắc lịch sự tại nhà hát opera ở Vienna, cách hoạt động kỳ lạ của hệ thống y tế quốc gia, hương vị của pizza “chuẩn” vùng Naples – và trong quá trình này, bạn sẽ phải lòng với một dân tộc và một nền văn hóa.
Ngoài ra, hãy ý thức được rằng có nhiều người nói được tiếng Anh, vì vậy hãy cố tìm lấy những người thích nói chuyện bằng ngoại ngữ đích. Ngay cả khi đang tham gia lớp học với một nhóm sinh viên quốc tế, bạn sẽ thấy họ hầu hết đều nói tiếng Anh trong giờ nghỉ. Và nếu bạn là người nói tiếng Anh bản ngữ, mọi người sẽ tích cực tìm kiếm bạn để tập luyện kỹ năng tiếng Anh của họ. Điều này khiến trò chơi “Từ cấm kỵ” của chúng ta trở nên khó khăn hơn nhiều.
Vì vậy, nếu đang trong kỳ thực tập ngôn ngữ ở nước ngoài, hãy sắp xếp để có thể tiếp xúc với người dân địa phương. Hãy tham gia các tour du lịch bảo tàng bằng tiếng Ý; học các lớp nấu ăn bằng tiếng Pháp; đi đến các quán bar, các dịch vụ tôn giáo tại địa phương, hoặc tham gia các sự kiện cộng đồng. Hãy tạo ra một môi trường nơi mà bạn có thể nói bằng ngoại ngữ đích nhiều nhất. Không có gì sai khi nói tiếng Anh với người Ý, nhưng đây là tiền và thời gian của bạn ở nước ngoài. Hãy tìm những người không thích nói tiếng Anh và đi chơi với họ. Hoặc chỉ cần nói với những người bạn Albania là bạn không nói được tiếng Anh. Rất ít người nói được tiếng Albania.
ĐÂU ĐÓ GIỮA HAI NƠI TRÊN: CÁC KHÓA HỌC “ĐẮM MÌNH” VỚI NGOẠI NGỮ
Tôi là người hâm mộ các khóa học ngoại ngữ dạng “đắm mình”, đặc biệt là những khóa học của trường Middlebury College ở Vermont. Bạn xuất hiện tại một trường đại học hẻo lánh với một nhóm từ 40 đến 200 người, tất cả cùng ký một bản hợp đồng cấm ngặt việc sử dụng tiếng Anh, và các bạn nói chuyện hoàn toàn bằng ngoại ngữ đích trong vòng bảy đến tám tuần. Nó giống như là một trại huấn luyện quân đội dành cho những người muốn học ngoại ngữ vậy, và trò chơi “Từ cấm kỵ” là luật của cả trại. Bạn học bằng ngoại ngữ, ăn bằng ngoại ngữ, và sau một vài tuần, thậm chí bạn còn mơ bằng ngoại ngữ nữa.
Các chương trình này tuyệt vời bởi tất cả đều cùng hướng tới một mục tiêu giống nhau. Kết quả là, bạn cảm thấy ít ngại ngần hơn khi phải nói. Có thể sẽ khá xấu hổ hoặc đáng sợ khi bạn là người duy nhất không phải người bản xứ trong một căn phòng. Điều này xảy ra rất thường xuyên khi bạn đang học tập ở nước ngoài. Trong một khóa học “đắm mình”, tất cả mọi người đều mắc lỗi, và do đó, nếu bạn cũng có mắc một vài lỗi khi nói thì đó cũng không phải là chuyện to tát. Bạn dành nhiều thời gian trên lớp, trò chuyện với bạn bè, giúp đỡ các học viên ít kinh nghiệm hơn, và học hỏi từ các học viên nhiều kinh nghiệm hơn.
Có một nhược điểm nhỏ với việc dành quá nhiều thời gian cho các học viên khác – bạn có thể sẽ phát triển những thói quen xấu, đặc biệt là cách phát âm. Nếu đã có một giọng Đức tuyệt vời nhưng suốt ngày nghe thứ tiếng Đức giọng Mỹ của những người học còn lại, bạn vẫn có thể bị đổi giọng một chút. Tuy vậy, thời gian luyện nói ở những khóa học thế này rất quý giá – bạn đang chơi trò chơi “Từ cấm kỵ” liên tục – và giảm thiểu bất kỳ tác hại nào tới ngữ điệu của mình bằng cách dành thời gian với các giáo viên bản xứ (và xem ti vi bằng ngoại ngữ khi thư giãn).
Các khóa học này có thể tốn kém, nhưng chúng cung cấp những khoản hỗ trợ tài chính rất đa dạng và chất lượng tốt chưa từng thấy. Nếu bạn có cơ hội để tham gia một khóa học như thế, hãy nắm bắt cơ hội ngay. Bạn sẽ không bao giờ quên được nó.
NHỮNG ĐIỂM CẦN NHỚ
• Với sự ra đời của kết nối Internet tốc độ cao ở khắp mọi nơi, bạn có thể có được những buổi luyện nói ngoại ngữ chất lượng dù ở bất cứ đâu.
• Bất cứ khi nào và ở bất cứ nơi nào bạn luyện nói, hãy thực hiện theo các quy tắc vàng của trò chơi “Từ cấm kỵ”: Không được phép sử dụng tiếng mẹ đẻ. Bằng việc luyện tập theo cách này, bạn sẽ phát triển khả năng nói thành thạo và thoải mái bằng những từ và những quy tắc ngữ pháp đã biết.
HÃY LÀM ĐIỀU NÀY NGAY: KHÁM PHÁ NGOẠI NGỮ CỦA BẠN
Hãy khám phá đi. Đọc một hoặc hai mươi cuốn sách. Viết một cuốn tiểu thuyết. Nhảy lên máy bay để tới với một khóa học ngoại ngữ chuyên sâu ở nước ngoài. Bạn đã có những công cụ cần thiết để biến ngôn ngữ của mình thành bất cứ thứ gì bạn muốn, và bạn có thể sử dụng chúng bằng bất kỳ cách nào (cũng như theo bất kỳ thứ tự nào) bạn chọn.
Tuy nhiên, vẫn sẽ tốt hơn nếu có một số gợi ý cho bạn về những gì nên làm đầu tiên và những gì phải làm tiếp theo. Tôi rất sẵn lòng cung cấp chúng.
Trong ba chương trước, tôi đã gợi ý những điều sau đây:
• Chơi với âm: Học cách cách nghe và tạo ra các âm trong ngoại ngữ đích, mối liên hệ chặt chẽ giữa hệ thống chính tả và phát âm.
• Chơi với các từ: Học 625 từ ngữ cụ thể, thường được sử dụng nhất, bằng cách chơi trò chơi Phát hiện điểm khác biệt trong Google Hình ảnh, tìm kiếm các kết nối cá nhân, và nếu cần thiết, thêm các hình ảnh nhớ mẹo cho các giống từ (ngữ pháp).
• Chơi với các câu: Bắt đầu biến các câu trong cuốn sách ngữ pháp của bạn thành thẻ học từ mới, dạng thức từ mới, và trật tự từ mới. Sử dụng ngôn ngữ đầu ra dạng viết để lấp hết những khoảng trống còn thiếu từ cuốn sách giáo khoa của bạn. Dưới đây là những gợi ý tiếp theo:
• Nếu vẫn chưa làm việc này, hãy học ngay nửa đầu cuốn sách ngữ pháp của bạn. Hãy làm thẻ học cho tất cả mọi thứ bạn thấy thú vị.
• Học lấy 1.000 từ thông dụng nhất trong ngôn ngữ đích. Viết ra các định nghĩa và ví dụ bất cứ khi nào bạn không hoàn toàn chắc chắn về nghĩa của một từ. Sau khoảng một nửa chặng đường, bạn sẽ nhận thấy mình có thể hiểu được các từ điển đơn ngữ. Hãy sử dụng nó để học nốt các từ còn lại.
• Quay trở lại cuốn sách ngữ pháp của bạn, đọc lướt nó, và lấy bất kỳ mẩu thông tin còn lại nào bạn muốn.
• Đọc cuốn sách đầu tiên của bạn cùng lúc với việc nghe phiên bản sách nói của nó.
• Xem hết một mùa đầy đủ của loạt phim truyền hình đã được lồng tiếng, đọc tóm tắt nội dung các tập bằng ngoại ngữ trước khi xem.
• Kiếm thật nhiều cơ hội luyện nói. Hãy tạo ra nhiều nhất có thể, qua một khóa học đắm mình, một kỳ nghỉ ngoại ngữ ở nước ngoài, hoặc giáo viên trên italki.com. Nếu bạn kiếm được một gia sư riêng, hãy thảo luận về tốp 1.000 từ tiếp theo trong danh sách tần suất của bạn, và thêm vào các từ chuyên ngành cho lĩnh vực bạn yêu thích và quan tâm. Cùng với giáo viên của bạn, hãy tạo ra các câu ví dụ và nhập chúng vào hệ thống nhắc lại cách quãng. Sau đó lặp lại nhiều lần tùy ý. Lưu ý: Ngay cả khi bạn đang tập trung vào một cuốn sách hay một loạt phim trên ti vi, cũng đừng bao giờ ngừng việc ôn tập thẻ học. Thẻ học sẽ càng lúc càng hữu dụng hơn khi được sử dụng lâu dài. Tôi thường thích xem lại thẻ học trong suốt một năm trước khi dừng hoàn toàn. Bằng cách đó, tôi sẽ dễ dàng giữ lại tất cả các từ và kiến thức về ngữ pháp của mình, ngay cả khi không còn ôn tập lại sau này nữa.
Ngoài ra, đừng bao giờ dừng hoàn toàn hẳn việc tạo ra và học thẻ mới. Trong quá khứ, tôi đã gặp phải những tình huống khi chỉ muốn duy trì một trong những ngoại ngữ đã học mà không có nhu cầu học thêm cái gì mới. Tôi có ôn tập các thẻ cũ hằng ngày, nhưng tôi ngừng việc học các thẻ mới. Nó nhanh chóng trở nên nhàm chán. Ít nhất là theo kinh nghiệm của tôi, việc ôn tập thẻ chỉ thú vị khi bạn đang học cả những điều mới cùng lúc. Vì vậy, hãy chắc chắn rằng bạn luôn có một cái gì đó mới để học – thậm chí chỉ cần một vài từ mới mỗi ngày cũng đủ tạo ra một sự khác biệt rất lớn.
Các nguồn tài liệu
Các danh sách tần suất và từ điển:
Bạn sẽ tìm thấy các danh sách tần suất cho 11 ngôn ngữ được học nhiều nhất tại phần Phụ lục 1. Nếu đang học một ngoại ngữ khác không có trong 11 ngôn ngữ đó, hãy ghé qua trang web của tôi (Fluent- Forever.com/language-resources) để xem các bài nhận xét và danh sách tần suất gợi ý cho ngoại ngữ của bạn. Nếu vẫn không được, bạn có thể tìm thấy các danh sách tần suất tương đối tốt cho hầu hết mọi ngôn ngữ trên Wikipedia (en.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Frequency_lists). Bạn cũng sẽ tìm thấy các gợi ý về từ điển trong Phụ lục 1 và trên trang web của tôi. Nếu bạn có thể tìm thấy một từ điển đơn ngữ trực tuyến, hãy dán nó vào Google Translate (translate.google.com). Điều này sẽ giúp bạn sử dụng một cuốn từ điển ngay từ giai đoạn đầu trong quá trình học tập của mình.
Sách
Thế giới của sách là khổng lồ. Cho đến khi sẵn sàng đọc một cuốn sách, bạn cũng sẽ sẵn sàng tìm kiếm trên Internet bằng ngoại ngữ và tìm thấy các nhà sách sẵn lòng gửi cuốn sách mong muốn cùng phiên bản sách nói của nó đến bạn. Cá nhân tôi đặc biệt đánh giá cao bộ truyện Harry Potter. Các bản dịch của nó đều rất tốt, và có rất nhiều phiên bản sách nói. Bất cứ khi nào có thể, tôi đều để lại đường dẫn đến các nhà sách trên trang web của mình.
Phim và ti vi
Phim ảnh và loạt phim truyền hình có thể hơi khó tìm, một phần vì các công ty truyền thông lớn đã phản ứng chậm chạp với Internet và đã cố gắng khóa các tài sản trí tuệ của họ lại theo những cách bất tiện. Vì vậy, bạn có thể sẽ cần một đầu đĩa DVD đặc biệt để có thể xem DVD từ một quốc gia khác. Và nếu bạn muốn thuê phim hay các tập phim truyền hình nước ngoài từ một cửa hàng iTunes ở một nước khác, bạn hoặc là cần phải có quyền truy cập vào một thẻ tín dụng nước ngoài, hoặc là bạn phải mua được một thẻ quà tặng iTunes ở nước ngoài trên eBay. Điều này có thể làm bạn khó chịu khi mà tất cả những gì bạn muốn làm chỉ là mua và xem một bộ phim truyền hình.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất và các đài truyền hình đang bắt đầu khôn ngoan dần lên. Bạn thường có thể tìm thấy các DVD bằng tiếng nước ngoài trên Netflix, thậm chí trên các trang web của một số đài truyền hình nước ngoài.
Cách dễ nhất để tìm thấy streaming media1 là qua Wikipedia. Để tìm kiếm các chương trình truyền hình, bạn cần phải tìm ra tên nước ngoài củanó (Ví dụ, loạt The West Wing được gọi là À la Maison Blanche trong tiếng Pháp). Wikipedia là cách đơn giản nhất để tìm thấy nó. Hãy tìm kiếm loạt phim ưa thích của bạn bằng tiếng Anh, chuyển sang ngoại ngữ đích (đường dẫn ở phía dưới bên trái của trang), và bạn sẽ tìm thấy cái tiêu đề bộ phim đó trong ngoại ngữ mà bạn đang tìm kiếm. Sau đó, hãy tìm kiếm cái tiêu đề bộ phim bằng ngoại ngữ đó trên Google, và bạn thường sẽ thấy những lựa chọn mua phim khá tốt.
1. Một phương thức truyền tải dữ liệu tới người dùng và hiển thị ngay trong quá trình tải (BTV).
CÁC CƠ HỘI TẬP NÓI
Chúng ta đã đi qua hết các lựa chọn chính trong phần “Lời nói và trò chơi Từ cấm kỵ” của chương này, nhưng chúng ta sẽ tóm tắt lại chúng ở đây cho thuận tiện.
Ở NHÀ: Tùy thuộc vào nơi bạn sống và ngôn ngữ bạn đang học, bạn có thể tìm thấy các lớp học tại địa phương và gia sư cho ngoại ngữ đích (Craigslist.com là một địa chỉ tốt để tìm một gia sư). Miễn là bạn có một kết nối Internet tốc độ cao, bạn cũng còn có các tùy chọn dưới đây:
• Verbling.com (nhanh, theo phong cách hẹn hò tốc độ)
• Livemocha.com (các cuộc nói chuyện diễn ra lâu hơn, theo phong cách của trang web hẹn hò thông thường)
• Ngoài ra, hãy cân nhắc đến Busuu.com, MyLanguageExchange.com và Language-Exchanges.org
• italki.com (các giáo viên và gia sư chuyên nghiệp, phải trả phí) Nếu bạn đang tìm kiếm các chủ đề để nói chuyện, hãy thử:
• Fluent-Forever.com/conversation-questions (một danh sách có sẵn các chủ đề để trò chuyện)
• ConversationStarters.com (Bạn nhớ điều gì nhất khi còn là trẻ con?)
• YouRather.com (Nếu phải chọn, bạn thà luôn phải khỏa thân hay luôn bị ngứa ngáy?)
• Cuốn Book of Questions của Gregory Stock (Bạn có xu hướng lắng nghe nhiều hơn hay nói nhiều hơn trong các cuộc trò chuyện?)
• Cuốn Book of Horrible Questions của Smith và Doe (Để đổi lấy 1 triệu đô-la, bạn có sẵn sàng ăn thịt đùi người rút xương không?)
Ở NƯỚC NGOÀI: Nếu bạn đang tìm kiếm các khóa học chuyên sâu ở nước ngoài, vậy bạn sẽ phải dựa vào Google (“Học tiếng Pháp tại Pháp”) và tin tức theo đường truyền miệng. Tại thời điểm này không có dịch vụ tập trung nào thu thập thông tin về những khóa học này và đánh giá chúng. Bạn sẽ tìm thấy các khóa học với giá rẻ nhất (và thường là tốt nhất) trong các trường đại học tập trung và các trường cao đẳng cộng đồng: Trường Università per Stranieri (Đại học cho người nước ngoài) tại Perugia, Ý; trường Escuelas Ofi ciales de idiomas (Trường Ngoại ngữ chính thức) trên khắp Tây Ban Nha; v.v..
Ở ĐÂU ĐÓ GIỮA HAI LỰA CHỌN TRÊN: Các khóa học ngôn ngữ “đắm mình” sâu nhất được cung cấp tại trường Middlebury College (Middlebury.edu) ở Vermont. Tôi không biết có bất kỳ trường nào khác có một chính sách chính thức, bắt buộc không được sử dụng tiếng Anh. Nếu ngoại ngữ đang học của bạn không được cung cấp ở đó, vậy thì có một số khóa học chuyên sâu tại Hoa Kỳ mà bạn có thể sẽ muốn xem xét. Bạn sẽ thấy chúng được liệt kê tại Fluent-Forever.com/ immersion.
Với những người học đã ở trình độ cao Nếu đã có thể sử dụng các công cụ được nhắc đến trong chương này, bạn ít nhất đã đạt tới trình độ trung cấp. Nhưng giả sử bạn thực sự biết rất nhiều về ngoại ngữ của mình, có lẽ bạn đã học nó trong nhiều năm, và quên phần lớn những gì học được. Hoặc có lẽ bạn chỉ đang tìm một cách để cảm thấy thoải mái hơn một chút với bốn kỹ năng chính – nghe, nói, đọc, viết.
Lời khuyên của tôi dành cho bạn cũng gần giống như lời khuyên của tôi cho những người khác; nếu bạn muốn nghe thoải mái hơn, vậy thì hãy nghe nhiều vào, và nếu bạn muốn nói thoải mái hơn, vậy hãy nói nhiều vào. Nhưng tôi có thể giới thiệu một số chiến lược giúp bạn làm điều này một cách hiệu quả hơn.
Nếu bạn đang tìm kiếm một cách để làm mới và duy trì một ngôn ngữ mà ít tốn công nhất, thì hãy xem ti vi nhiều hơn. Gần đây, tôi đã làm điều này với tiếng Pháp – tôi đã quên nó rất nhiều trong quá trình học tiếng Nga và Hungary, và tôi muốn mang nó trở lại – và vì vậy tôi bắt đầu dành ra một lượng thời gian nhiều đến khó tin để xem phim và truyền hình. Trong vòng một tháng, tôi đã xem hết ba mùa của loạt phim 24 và năm bộ phim điện ảnh. Cuối tháng đó, lại một lần nữa tôi nằm mơ bằng tiếng Pháp. Đó là một cách rất thú vị để duy trì một ngôn ngữ.
Với một chút nỗ lực, bạn có thể cải thiện đều đặn một ngoại ngữ ở trình độ cao. Cách hiệu quả nhất để làm điều này là viết trên Lang-8.com và nói chuyện với các gia sư (trên italki.com). Hãy biến mọi lỗi sai bạn mắc phải và mỗi từ mới mà bạn muốn học thành các thẻ học. Sử dụng một danh sách tần suất mỗi khi nói chuyện hoặc viết các bài viết. Tìm những từ bạn không biết, thảo luận về chúng với một gia sư (hoặc viết về chúng), và mắc càng nhiều lỗi sai càng tốt (đồng thời nhờ gia sư của bạn “bắt” hết các lỗi sai đó cho bạn). Nếu liên tục nói, viết và sử dụng hệ thống nhắc lại cách quãng để học hỏi từ tất cả những sai lầm của bản thân, bạn sẽ tiến bộ với tốc độ chóng mặt.
