Cô John Daswood rất tin tưởng nơi óc xét đoán của chồng mình, đến nỗi ngay ngày hôm sau cô đến thăm viếng cả bà Jennings và con gái bà. Sự tin tưởng của cô được đền đáp khi cô thấy rằng ngay cả bà – ngay cả người phụ nữ đã mời hai em cô đến ở – xứng đáng cho cô để ý đến. Còn về Phu nhân Middleton, cô nhận thấy bà là một trong những phụ nữ có sức thu hút nhất trần đời!
Phu nhân Middleton cũng hài lòng tương tự với cô Daswood. Hai bên đều ích kỷ lạnh lùng, và chính tính cách này khiến họ cảm thấy gần nhau; họ cảm thông với nhau trong thái độ tẻ nhạt và thiếu hiểu biết.
Tuy nhiên, cùng thái độ khiến cô John Daswood chiếm cảm tình của Phu nhân Middleton lại không hợp với cảm nghĩ của bà Jennings, vì đối với bà, cô này không có vẻ gì khác hơn là một phụ nữ nhỏ tuổi lại lộ vẻ tự mãn, có cách ăn nói kém thân tình, người đối xử với các cô em chồng không chút tình cảm, hầu như không có gì để nói với hai cô; vì trong vòng mười lăm phút được ban ơn ở Phố Berkely, cô ngồi khoảng bảy phút rưỡi trong im lặng.
Tuy không muốn hỏi, Elinor vẫn rất muốn biết Edward lúc này có mặt ở thành phố hay không, nhưng không có gì dẫn dụ Fanny tự ý nhắc đến tên anh trước mặt cô. Phải chờ cho đến khi chị dâu cô cho biết là cuộc hôn nhân giữa anh và cô Morton đã được định đoạt, hoặc cho đến khi các kỳ vọng của chồng cô về Đại tá Brandon được đáp ứng. Chị dâu cô tin hai người vẫn còn thiết tha với nhau, nên dù cần mẫn thế nào để ngăn cách họ qua lời nói và hành động khi có cơ hội đều không phải là dư thừa.
Tuy nhiên, tin tức mà cô này không muốn thông báo lại được loan đi qua đường khác. Ngay tiếp theo đấy, Lucy đến để mong Elinor tỏ lòng trắc ẩn cho cô đã không được gặp Edward, mặc dù anh đã đi đến thành phố cùng vợ chồng Daswood. Anh không dám đến Tòa nhà Barlett° vì sợ bị phát giác, và mặc dù không nên nói ra về sự nóng lòng của cả hai bên, họ không thể làm gì khác hơn là trao đổi thư từ.
Không lâu sau, Edward báo cho họ biết anh đang ở tại thành phố, bằng cách hai lần đến thăm Phố Berkeley. Hai lần danh thiếp anh được để lại trên bàn, khi họ trở về sau công việc phải ra đi vào buổi sáng. Elinor hài lòng vì anh đã đến thăm, còn hài lòng hơn vì cô không gặp được anh.
Hai vợ chồng John Daswood đặc biệt hài lòng với nhà Middleton đến nỗi, mặc dù không có thói quen chiêu đãi ai lần nào, hai người quyết định đãi họ một bữa ăn. Chẳng bao lâu sau khi hai bên quen biết nhau, hai vợ chồng mời họ dùng bữa tối ở Phố Harley, nơi hai người thuê một ngôi nhà rất sang trọng trong ba tháng. Hai cô em và bà Jennings cũng được mời, và John Daswood đã cẩn thận mời cho được Đại tá Brandon. Ông này luôn vui được gặp hai cô Daswood, nên đón nhận các lời lẽ lịch sự tha thiết qua chút ít ngạc nhiên, nhưng qua nhiều mừng vui.
Họ sẽ gặp bà Ferrars, nhưng Elinor không thể biết các con trai bà sẽ có mặt hay không. Tuy nhiên, lòng trông mong được gặp bà là đủ cho cô quan tâm đến buổi họp mặt. Dù bây giờ cô có thể gặp bà mẹ của Edward mà không còn lo lắng như lúc trước nếu có dịp như thế, dù bây giờ cô có thể dửng dưng với nhận xét của bà về cô, cô vẫn như ngày xưa là muốn gặp bà Ferrars và tò mò muốn biết bà là con người như thế nào.
Khi được biết các cô nhà Steele cũng đến dự, mối quan tâm của cô về bữa tiệc càng dâng cao một cách mạnh mẽ hơn, nhưng không phải là mừng vui hơn.
Hai cô này rất được cảm tình của Phu nhân Middleton; bà rất mến tính chuyên cần của hai cô, nên mặc dù Lucy chắc chắn không được thanh lịch và cô chị không được ngay cả dịu dàng, Phu nhân và Ngài John vẫn sẵn lòng mời hai cô lưu lại Phố Conduit một hoặc hai tuần. Điều này đặc biệt thuận lợi cho hai cô nhà Steele, ngay sau khi nhận lời mời của vợ chồng John Daswood, là họ đến vài ngày trước khi bữa tiệc diễn ra.
Tư cách của hai cô nhà Steele đối với cô Daswood – là hai đứa cháu của người đã chăm sóc anh của cô trong nhiều năm – chưa xứng đáng để được mời đến bàn tiệc của cô. Chỉ vì họ là khách của Phu nhân Middleton, nên cô phải tiếp đãi. Lucy đã từ lâu muốn gia đình biết đến cô, muốn biết thêm về tính cách của họ và các khó khăn của chính mình, nên cô chưa từng trong đời cảm thấy hạnh phúc như thế khi nhận thiếp mời của cô John Daswood.
Cảm nghĩ của Elinor thì khác hẳn. Cô lập tức nghĩ ra rằng Edward đang ở với mẹ anh, vì mẹ anh được mời đến bữa tiệc do em gái anh tổ chức, anh cũng sẽ phải được mời; và cô sẽ gặp lại anh lần đầu tiên cùng với sự hiện diện của Lucy! Cô không biết mình sẽ phải chịu đựng ra sao!
Có lẽ các âu lo này không hoàn toàn dựa trên lý lẽ, chắc chắn không dựa trên sự thật chút nào. Tuy nhiên, các âu lo này được giải tỏa không do cô suy nghĩ lại, mà qua lòng tốt của Lucy. Cô này tin mình sẽ chịu thất vọng não nề khi kể với Elinor rằng chắc chắn Edward sẽ không đến Phố Harley°° ngày Thứ Ba sắp đến, và cô còn hy vọng mang nỗi đau đớn đi xa hơn khi muốn Elinor tin rằng anh phải vắng mặt do tình cảm sâu đậm của anh dành cho cô, mà anh không thể giấu diếm nếu họ ở bên nhau.
Ngày Thứ Ba quan trọng đã đến để giới thiệu hai cô gái trẻ cho bà mẹ chồng kinh khiếp.
Khi đang đi bên nhau lên các bậc thang, Lucy nói:
Cô Daswood thân yêu, hãy thương hại tôi. Không có ai ở đây ngoài cô cảm thông với tôi được. Tôi nghĩ tôi khó đứng vững. Trời ơi! Trong phút chốc tôi sẽ gặp người quyết định hoàn toàn hạnh phúc đời tôi – người sẽ là mẹ chồng tôi.
Elinor đáng lẽ đã có thể trấn an cô ngay bằng cách nói đến khả năng bà sẽ là mẹ chồng của cô Morton, là người mà họ phải để ý, chứ không phải là mẹ chồng của cô bạn. Nhưng thay vì nói thế, qua chân thành hết mực Elinor cho cô bạn biết rằng mình thương hại cho cô. Lucy ngạc nhiên tột độ, vì mặc dù cô thật sự thiếu thoải mái, cô hy vọng ít nhất mình là đối tượng cho Elinor ghen tức vô bờ bến.
Bà Ferrars là một phụ nữ nhỏ nhắn, gần còm; thẳng đuột, thậm chí trang trọng, trong vóc dáng; và nghiêm nghị, thậm chí chanh chua, trong tính khí. Bà có nước da vàng vọt, khuôn mặt nhỏ nhắn mà không đẹp, đương nhiên là không biểu lộ cảm xúc, nhưng may mắn là lông mày được thu hẹp giúp khuôn mặt đỡ nhạt nhẽo bằng cách tạo ra vẻ kiêu hãnh và xấu nết. Bà không phải là mẫu phụ nữ nhiều lời; vì, không giống như những người khác, bà cân đối ngôn từ với số ý kiến nhiều hay ít của bà. Trong số ít ỏi âm tiết phát ra từ bà, không âm tiết nào được chia cho cô Daswood, người mà bà nhìn qua chủ định mạnh mẽ sẽ ghét bỏ cô trong mọi trường hợp.
Elinor bây giờ không buồn vì thái độ này. Vài tháng trước cô hẳn đã bị tổn thương cùng cực; nhưng lúc này bà Ferrars không còn có khả năng làm cô buồn; và cử chỉ phân biệt của bà đối với hai cô nhà Steele – dường như cố ý phân biệt để hạ nhục cô thêm – chỉ khiến cho cô buồn cười. Cô không thể nén nụ cười khi nhìn vẻ lịch sự của cả bà mẹ và cô con gái đối với cùng một người – vì Lucy giờ đây được chú ý một cách đặc biệt – người mà nếu họ biết như cô đã biết, hẳn họ sẽ lo lắng đến mức nhục nhã; trong khi chính cô không có khả năng làm họ bị tổn thương lại bị cả hai xem thường. Nhưng trong khi cô mỉm cười với lịch sự được ban phát sai lạc như thế, cô nghĩ về thói ngông cuồng hẹp hòi vốn là nguồn gốc của lịch sự ấy, quan sát các chăm chút có chủ tâm của hai cô nhà Steele để tranh thủ được tiếp tục lịch sự, mà khinh bỉ cả bốn người.
Lucy vô cùng sướng thỏa khi được phân biệt đối xử một cách vinh dự như thế, còn cô Steele muốn được giễu cợt về Bác sĩ Davies để hoàn toàn mừng vui.
Bữa tiệc rất thịnh soạn, gia nhân đông vô số kể, mọi thứ đều cho thấy ý hướng của Bà Chủ muốn phô trương và khả năng Ông Chủ muốn hỗ trợ cho bà. Dù cho bao công trình nâng cấp và xây mới ở bất động sản Norland, và dù cho chủ nhân đã có lần gần như phải bán một nghìn bảng cổ phiếu để chịu lỗ lã, không thấy dấu hiệu bần cùng nào mà anh đã cố gắng suy luận ra; không có vẻ nghèo nàn gì ngoại trừ về cách trò chuyện; nhưng về điểm này, sự yếu kém là đáng kể. John Daswood không có gì nhiều để nói về mình mà đáng để nghe, và vợ anh còn có ít hơn. Nhưng không có gì nhục nhã trong điều này, vì đây cũng là trường hợp của đa số khách mời, những người luôn gắng công để tỏ ra dễ chịu – kém nhận thức – hoặc là bẩm sinh hoặc là do học hỏi – kém thanh lịch, yếu tinh thần, hoặc yếu tính khí.
Khi các phụ nữ đi vào phòng gia đình sau bữa ăn, sự yếu kém này càng hiển hiện hơn, vì các ông đã cung cấp đề tài đa dạng để trao đổi – đa dạng về chính trị, làm hàng rào cho mấy mảnh đất, thuần hóa mấy con ngựa – nhưng rồi mọi trao đổi cũng cạn; và cho đến khi cà phê được mang ra, một đề tài chỉ có phụ nữ tham gia là so sánh chiều cao của Harry Daswood và của con trai thứ hai của Phu nhân Middleton, cả hai gần bằng tuổi nhau.
Nếu có hai đứa trẻ ở đó, có thể xác định vấn đề quá dễ dàng bằng cách lập tức đo chiều cao bọn chúng. Nhưng vì chỉ có Harry hiện diện, hai bên chỉ biết ức đoán, và mỗi người đều có quyền cả quyết ngang nhau trong ý kiến của họ, lặp đi lặp lại mỗi khi họ thích.
Thế là buổi họp mặt diễn tiến như sau:
Hai bà mẹ lịch sự công nhận bên kia cao hơn, tuy mỗi người tin rằng con mình cao hơn.
Hai bà ngoại đều sôi nổi bênh vực cho cháu mình, qua sự thiên vị không kém nhưng thành thật hơn.
Vì lo lắng không kém nếu làm cho một bên vui hơn bên kia, Lucy nghĩ cả hai đều cao lớn so với tuổi của chúng, không thể nhận ra sự khác biệt nhỏ nhoi nào giữa hai đứa trẻ. Qua cách ăn nói long trọng, cô Steele nói thật nhanh có thể được, là mỗi đứa này cao hơn đứa kia.
Elinor đã một lần cho ý kiến theo phe William khiến xúc phạm bà Ferrars và Fanny thêm, không thấy cần thiết phải nói rõ thêm. Khi hỏi đến Marianne, cô này xúc phạm tất cả, qua câu trả lời rằng cô không có ý kiến vì chưa bao giờ nghĩ đến mấy chi tiết này.
Trước khi dời đi khỏi Norland, Elinor đã vẽ một cặp mành lưới rất đẹp cho chị dâu của cô, giờ được mang về nhà, tô điểm cho phòng gia đình. John Daswood nhìn thấy hai tấm mành khi theo các ông đi vào, và anh lăng xăng chỉ cho Đại tá Brandon xem để thưởng ngoạn. Anh nói:
Đây là do cô em lớn của tôi vẽ, và tôi tin ông, là người có khiếu thưởng thức, sẽ lấy làm thích. Tôi không rõ ông đã bao giờ xem cô ấy vẽ chưa, nhưng cô ấy được nhìn nhận là vẽ rất khá.
Tuy phủ nhận mình có khiếu thưởng thức, ông Đại tá tán dương nồng hậu, cũng như có thể khen bất kỳ thứ gì mà cô Daswood vẽ. Khi những người khác nổi tính hiếu kỳ, họ được chuyền tay nhau hai bức mành để ngắm nghía. Không biết đây là công trình của Elinor, bà Ferrars yêu cầu được xem qua; và sau khi Phu nhân Middleton ngỏ lời khen, Fanny trình cho bà mẹ, cùng lúc ý tứ cho bà biết đây là do cô Daswood vẽ.
Bà Ferrars chỉ nói “Hừm, đẹp lắm”, rồi không xem qua gì cả, trao hai bức mành lại cho con gái bà.
Có lẽ lúc này Fanny nghĩ mẹ cô có phần thô lỗ, vì đỏ mặt một tí, cô nói ngay:
Mẹ à, hai bức này rất đẹp; mẹ có thấy không?
Và rồi, có lẽ kinh sợ đã quá lịch sự, tỏ ra quá nâng đỡ em chồng, cô thêm:
Mẹ ạ, mẹ có nghĩ hai bức mành này phảng phất nét vẽ của cô Morton không? Cô ấy thật sự vẽ rất ưa nhìn! Bức phong cảnh vừa rồi của cô ấy trông mới đẹp làm sao!
Thật quả là đẹp! Nhưng cô ấy làm việc gì cũng giỏi.
Marianne không thể chịu đựng được. Cô đã rất bất mãn với bà Ferrars; và câu ca ngợi người khác vào thời điểm không thích hợp như thế, nhằm hạ nhục Elinor, dù cô không hiểu rõ ẩn ý, đã khiêu khích cho cô giận dữ nói ngay:
Đây là thưởng ngoạn theo kiểu rất đặc biệt! Cô Morton là gì với chúng ta? Ai biết, hoặc ai màng đến cô ấy? Chúng ta đang nghĩ và nói về Elinor.
Và trong khi nói như thế, cô giật lấy hai tấm mành từ tay chị dâu, để chính cô thưởng ngoạn theo đúng cách phải thưởng ngoạn.
Bà Ferrars lộ vẻ vô cùng giận dữ, thẳng người dậy, phát biểu câu trả đũa chanh chua:
Cô Morton là con gái của Tướng công Morton.
Fanny cũng tỏ vẻ rất giận dữ, và chồng cô hoàn toàn kinh hãi với sự táo bạo của em gái anh. Elinor khó chịu nhiều do Marianne sôi nổi hơn là do những người khác có phản ứng; nhưng đôi mắt của Đại tá Brandon, dán lên Marianne, chứng tỏ ông chỉ thấy trong tính sôi nổi là nét dễ thương, là một con tim trìu mến không thể chịu đựng được khi thấy chị mình bị xem thường dù trong việc nhỏ nhặt nhất.
Cảm nghĩ của Marianne không dừng ở đây. Cô nghĩ vẻ xúc phạm lạnh lùng trong thái độ của bà Ferrars đối với chị cô, dường như báo trước cho Elinor về khó khăn và khổ sở mà chính con tim thương tổn của cô đã dạy cho cô biết nghĩ với kinh hoàng; và thôi thúc bởi cơn bốc đồng mạnh mẽ của cảm nhận trong trìu mến, cô đi đến bên ghế chị cô đang ngồi, vòng tay qua cổ chị, một bên má áp vào má chị, hạ giọng một cách thiết tha:
Chị, chị Elinor yêu, đừng để ý đến họ. Đừng để họ làm khổ chị.
Cô không thể nói gì thêm; tinh thần cô bị kiệt quệ; úp mặt trên vai Elinor, cô khóc nấc lên. Mọi người đều được kêu gọi chú ý, và hầu như tất cả mọi người đều quan ngại. Đại tá Brandon đứng dậy và bước đến họ mà không biết mình đang làm gì. Bà Jennings, qua câu nói rất thông minh “Ôi! Tội nghiệp”, lập tức cho cô dùng thuốc muối của mình. Ngài John giận dữ một cách vô vọng đối với tác giả của cơn khổ não tinh thần này, đến nỗi ông đến ngồi gần Lucy Steele và, bằng giọng thì thầm, kể cho nghe toàn bộ vụ việc gây sốc.
Tuy nhiên, trong ít phút, Marianne đã hồi phục đủ để chấm dứt mọi xôn xao, cùng với những người khác ngồi xuống; tuy tinh thần của cô vẫn còn mang ấn tượng của những gì đã xảy ra cả buổi tối.
Ông anh của cô nhỏ giọng nói với Đại tá Brandon:
Tội nghiệp Marianne! Cô ấy không có sức khỏe tốt như chị cô, tinh thần cô bất an, cô không có thể chất như Elinor; và ta nên thông cảm là có cái gì đấy rất phiền phức đối với một phụ nữ đã từng là hoa khôi bị mất nét hấp dẫn. Có lẽ ông không biết, nhưng vài tháng trước Marianne còn khá đẹp – đẹp gần bằng Elinor. Bây giờ ông đã thấy mọi nét đẹp đều biến mất.
Chú thích:
° Tòa nhà Barlett: như đoạn trước đã đề cập, chỉ nơi cư ngụ của chị em nhà Steele ở London.
°° Phố Harley: như đoạn trước đã đề cập, chỉ nơi cư ngụ của vợ chồng John Daswood ở London.
